Ñkóbán Búlu

Bí á yé'è ñkóbán Búlu. Bí á táté aa ntótán bífíá. Èyoñ éte, õteêtê' õteêtek, bí á kõ'õlane mam mefê.
Mbôka' Ê Meñgan
===============
01 - Ntótán Bífíá

02 - Ônyós Aa Õmvon Ê Bífíá

03 - Anyenyet-Ê-Biñgun - Èmek

04 - Èfíá "ê"

05 - Menda'a: "ne", "mbê", "ntóo"

06 - Èji'an Ntótán

07 - Bityini

08 - Binyunyun Bísúm

09 - Menda'a Ê "ñgá'an/ñgênán" aa "mbá'a"

10 - Ajók: "ndeme/ndõme", "mbême", aa "wô'õ"

11 - Ajó'ó "ñga", "ñgá", "tame/táme", aa "támê"

12 - Anyenyet-Ê-Biñgun Aa Ajó'ó: a/á

13 - Minsílí

14 - Èjõs

15 - Èñgun Ê "wo"

16. Ajó'ó: ye, beta, ñgáa, tê/kê, ya, aná, nálè, fe, fó'ó
    ê yi, ê vu, ê zõmbõ

17. ê ke, ê zu, ê mane
    M'a ke ésáé, afan, ê Befia
    M'a ke dí, sáé, búan, wóban, nyú biañ
    Kelêk
    Me ne ke
    Me ne ke ê tabe, ê dí, ê sáé, ê búan, ê wóban, ê nyú biañ
    Mê ñga ke.
    Mê ñgá ke.
    Me wô'õ ke ésáé.
    A ndeme ke ê nlam.

    Á njí ke ésulán.
    Te wo ke
    Te wo ke tabe, dí, sáé, búan, wóban, ê nyú biañ

18 - kúne, betá, betá'a, jí'a, tú'a, kõmõ, víane, ê ko
        ê ko ê woñ, éñgôñgól

19 - Mimbámêtán Mí Ájók

20 - Bitõtõé Bíñgbwêñgbwên Ê Biñgun: a, á, e, è, é, õ, ô, be/bê, bi/bí, mi/mí

20 - Avevet Biñgbwêñgbwên Ê Biñgun: de/dê, je/jê, wõ/wô, be/bê, bie/bíê, me/mê

21 - Ème' Ê Biwuwuñ Ê Biñgun: ma, wo, nye/nyê, bíà, míà, be/bê

22 - ê yañge, ê kômbõ, ê yem, 
    M'a yañge ésáé
    M'a yañge dí, sáé, wóban, ê nyú biañ
    Mê ñga yañge.
    Mê ñgá yañge.
    Me wô'õ yañge.
    M'a yañge wo, nyê, mía

    M'a kômbõ wo
    M'a kômbõ sáé, wóban

    M'a yeme wo
    M'a yeme sáé, tili, báp, fen, yám

24 - Bitõtõé Bíjú'újú'ú Biñgun: dam/dáam, jam/jáam, wom/wóom

25 - Avevet Bíjú'újú'ú Biñgun: éndam/éndáam, énjam/énjáam

24 - Abõñ: aa, fe, yà, ñgê, na, náa

25 - ê be, ya, fó'ó, bebè, zàñ, mfôm, ê fefêl, kíndík, ñgbwák, õyàp, yàt, èté/été, átàn, yôp, sí, lí, mbó-ñgál, mbó-ñnôm

16: ê bo
    M'a bo mvam, èsáé

24: ê yiane, 
    M'a yiane dí, sáé, búan, wóban, nyú biañ
	      vólõ [ wo, nye, mía ]

18: ê jíbi, 
    M'a jíbi nyê
    M'a jíbi sáé, zaé, wóban, mintáé, õsón, èkpwê'êle
    Jíbi'i!

19. ê wôk, ê wú
    M'a wô'ô zaé, õlún, njùk, évé, ôsón, sóm
	     jiá, ájô, ábeñgê

    M'a wú zaé, njùk, évé, ôsón, mintáé, õlún
==================================================
Befátan Ê Bekõnõk

1. Bekõnõ' Ê Menjen (Verbs of State)
2. Binyá'aé Ê Bekõnõk (Action Verbs)
    ê dí, ê sáé, ê kóbõ, ê vólõ, ê lí'i, ê li'iban, ê sobõ, ê solè, ê vúan
3. Ajó'ó Bekõnõk (Verbial Auxillaries)
    betá, ê kúne, ê víane, ê jí'a, ê tú'a
4. Ajêjó' Ê Bekõnõk (Auxillary Verbs)
    ê ke ([ èsáé, afúp], [ ê dí, ê sáé, ê wóban ]),
    ê zu ([ ê nlam, Akônôliñga ], [ ê dí, ê sáé, ê wóban ]),
    ê mane ([ èsáé, ajô ], [ ê dí, ê sáé, ê wóban ]),
    ê jíbi ([ õnyenyet éñgun, èsáé, mintáé ], [ ê dí, ê sáé, ê nyú biañ ]),
    ê kômbõ ([ õnyenyet éñgun ], [ ê dí, ê sáé, ê wóban, ê jêm ])
4. Bekõnõ' Ê Yà Ényok (Verbs of Reciprocity)
    a. Verbs that require reciprocity: ê wúban, ê vúman
    b. Verbs that suggest reciprocity: ê nye'esan
5. Bimvêmvát Ê Bekõnõk (Transitive (or Complementary) Verbs (verbs that use (or may require) a complement))

èmvát: transitivity
èmváta'a: transitiveness
èmvêmvát: transitive
èmvát-èmvát: transitively

    ê vê, ê vaa, ê bôk, ê fumin, ê lí, ê bè, ê vun, ê vú, ê be'e, ê kus, ê dañ, ê kuan, ê yiane
6. Bekõnõ'õ Míñwô'ôtan (Verbs of Feeling)
    ê ko (wòñ), ê wôk (õlún, zaé, õsón, èñgôñgól), ê wú (zaé, õsáme)
7. Bijêjêt Ê Bekõnõk (Expressive Verbs (Verbs that function (mostly) in an expression))
   ê bômbõ (sí, énòñ, ôkala), ê koene (õnyenyet éñgun, mõt, jôm), ê jep (fa, fólóñ, lombõ), ê sep (étom), ê nyet (dís)
-----------------------------------------------------------------------------
    Verbes Auxiliaires

e bo
	e bo e zek
    ê bo ê mewôk

ê bo =>; ntóo
e wôk
	e wô'ô + Feeling: ôson, ôlun, zaé, avep, évé, som, mevak, abuk, káse
e ke
	e ke oyo (to sleep)
    e ke ôbà (to attack (with weapons))
    e ke ê mintok (to migrate/migrer)
e ndeñ
	e ndeñ ôyó (to be falling asleep)
e zu
e kõm
e kát
e mane
e váñ
e jibi
e tàtè
e yian
ê vólõ
e kombo
e su'ulan

Auxiliares

ye (18)
za (15)
bê (15)
kun (18)
nga (14)
ngà (10)
njì (15)
mbá'a (11)
kosa, kusa
bulu (17)
beta (18)
tame, táme (14)
jí'a (18)
tú'a (18)
vo'o (18)
wô'ô (10)
mbême (15)
vìàne (17)
ndeme, ndôme (11)
ñgá'án, ñgênán
========================================
Meyêyēn Ê Bekõnõ
---------------------------------------
Ayêyē Ê Kõnõ

ê báñête (bidí)
ê báp (mebo)
ê be'e (món)
ê bõmõlõ (sên)
ê fial (ê bidí)
ê fúbu (ndá)
ê jáé (bidí, bikõndé)
ê kalan (fóé)
ê nyap (afêp, èndélé)
ê nyáa (món)
ê ta (mõt)
ê vê (bidí)
=============================
Bibayêyēn Ê Bekõnõ
Èbayêyēn Ê Kõnõ (requires two objects for the complement)
---------------------------------------------------------
ê bôè (jôm ê tyia, jôm ê tawôlõ)
ê kee (mõt bekábe)
ê kõlè (bekábe)
ê lôm (bõt bidí, mõt bekábe)
ê súbu (mõt bèbè, ê fefêle ndá)
ê síli (mõt minsílí)
ê tó'oé (jôm ê tyia)
Ñkóbán Búlu

Mimfasán
