Ñyé'án Ñkóbán Búlu - Añgan 29 - Avevet Ê Biwuwuñ Bíñgbwêñgbwên Ê Biñgun
1. Bí á yé'è ñkóban Búlu.
Bí yé'è ya náa õnyenyet éñgun ô n'èñgun j'á beleban ôsúsúá kõnõk. Bí yé'è ya ê fe náa èwuñwuñ éñgun é n'an'ônyenyet éñgun, vedá èwuwuñ éñgun j'á beleban ê mvú'áa kõnõk.
Bí ñgá yé'è náa õnyenyet éñgun w'á beleban ású mõt-a-binam. Bí yé'è ya ê biñgbwêñgbwên ê biñgun. Bí ñgá yên ê na bí biñgbwêñgbwên ê biñgun bí n'a n'ányenyet ê biñgun vedá biñgbwêñgbwên ê biñgun bí á beleban ású mõt-a-binam, tít, õnòn, jôm, ñgê ke jam.
Bí ñgá yé'è náa ètõtõé éñgbwêñgbwên éñgun é n'èñgbwêñgbwên éñgun j'á beleban átátá'a ôseñge.
Bí ñgá yé'è náa õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ô n'èñgbwêñgbwên éñgun j'á beleban áman ájô. Bí ñgá yên ê naa avevete bíñgbwêñgbwên ê biñgun é ne bibá-fátane bíbàé. Bí ñgá yên ê na avevet ámímíês ê bíñgbwêñgbwên ê biñgun d'á beleban ósúsúá kõnõk, aa d'á beleban aa õjó'ó "a" ñgê ke "á".
Èbá-fátan ôvevet éñgbwêñgbwên éñgun èfê é n'õvevet éñgbwêñgbwên éñgun w'á beleban an'éwuñ. Nál'a ne náa õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ôte ô ne beleban áman ôseñge. Bí á loene aka' ôvevet éñgbwêñgbwên éñgun éte náa "õvevet éwuwuñ éñgbwêñgbwên éñgun". Avevet ê biwuwuñ bíñgbwêñgbwên ê biñgun é n'abui. Õvevet éwuwuñ éñgbwêñgbwên éñgun w'á fumele aa ntótán ômíês, á dañ ê dañe ntótán yà átáta'a ômíês.
Ású jôm é nê jíá aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
de/dê
Õvevet éwuwuñ éñgbwêñgbwên éñgun ô ne beleban áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Avêñ é ndeme ma bálè. M'a yiane sáé [ de ].
Ásōñ d'á táé wo, kelê té [ de ].
Akusábo áfúp é n'ánên, wo yiane man ê lí [ de ].
Asōñ d'á fók. Vedá te wo nambe [ dê ].
2. Biyoñ biziñ, õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên èñgun ôsúsúa kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Abo d'á táé ma. M'a ke báp ê [ de ]. M'a ke [ dê ] báp.
Dip ányu. Te wo beta yóoé ê [ de ]. Te wo beta [ dê ] yóoé.
Átôm é ñgá suan aañgõ'é, m'a ke nyoñ ê [ de ]. M'a ke [ dê ] nyoñ.
3. Ású jôm é nê jíá aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
je/jê
Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Ñg'éwólo é yóo, vun ê [ je ].
Mveñ j'a nóñ átán. M'a wô'ôtane [ je ].
Ja'a èsáé j'á kát ê ma, m'a ye bo ê [ je ].
M'a yeme náa ndá è mbê ôkàñ. Me ñgá yên ê [ je ].
4. Õ símêsa'ane náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ôsúsúá kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Ndá è ne mvit. Kelê fúbu [ je ]. Kelê [ je ] fúbu.
Ñg'éwólo é yóo, kelê vun ê [ je ]. Kelê [ je ] vun.
Akusábo ésáé é n'ábui, bí á yiane sóndô [ je ]. Bí á yiane [ jê ] sóndõ.
Ndó'o é mane ya ê ku. Ê ñkel'ánè tó'oé ê [ je ]. Ê ñkel'ánè [ je ] tó'oé.
5. Ású jôm é nê jíá aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
nye/nyê
Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Ê món a ñgá bíáé, a ñgá yõlè ma [ nyê ].
Ê miñgá a ê woé nyí, m'a yeme [ nyê ].
6. Õ símêsa'ane náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ôsúsúá kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Món a a kon. Za'á be'e ê [ nye ]. Za'á [ nye ] be'e.
Ê kálate a betê ê tawôlõ, wo yiane [ nyê ] láñ.
Akumba a ñgá só aañgõ'é. M'a ke jom ê [ nye ]. M'a ke [ nyê ] jom.
7. Ású jôm é nê jíá aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
wõ, ñgê ke wô, ñgê ke vie
Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Vie' w'á dí' ê dí. Kelê té [ wõ ].
Akusábo ñká'álé ô yóo, te wo dip [ wô ].
Ê mfóndé õ be'ê, ma ê me ñgá vê wo [ wô/víê ].
Ôtyeñ õ bilí, m'a yi [ wô/víê ]. M'a kômbõ ba ká.
8. Õ símêsa'ane náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ê mvú'áa kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Mfíáñ ô bé ya. Kelê [ wõ ] señ.
Mfiñgá ô ntóo mvit. Wo yiane [ wô ] sõp.
Mbón ô têle ê tawôlõ. Kelê wóban ê [ wõ ]. Kelê [ wõ ] wóban.
9. Ású bíôm bí n'ábui aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
bie, bíê
Ô ñga yeme náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Bídí me ñgá dí aañgõ'é, me ñgá nye'e [ bíê ].
Akusábo ê biyé bí ntóo mvit, te wo sõp e [ bíê ].
Bíkõndé a be'ê, ma ê me ñgá kuse [ bíê ].
10. Ô ñga yeme ê fe náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ôsúsúà kõnõ. Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Biyé bí ntóo mvit. Kelê [ bie ] sõp.
11. Ású bíôm bí n'ábui aa õmíês w'á tátè aa "a", éñgun é ne,
de, dê
Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Ánòn é betê ê ñkòl, me lõô [ de ].
Atyeñ é ntóo atùl. Kelê jep ê [ de ]. Kel ê [ de ] jep.
12. Ású bíôm bí n'ábui aa õmíês w'á tátè avál èziñ, éñgun é ne,
me, mê
Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Mêyo'o m'álên õ bilí, m'a yi [ mê ].
Ésoó a ñgá lí'í wo mesí. Ye wo sa [ mê ]?
Mekõn m'á sú'ú ndá. Te wo vaa [ mê ].
13. Õ símêsa'ane náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ôsúsúá kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Mefa mê ne atùl. Kelê jep ê [ me ]. Kelê [ me ] jep.
Mebo m'á táé nye. A a yiane báp ê [ me ]. A a yoiane [ mê ] báp.
14. Ású bíôm bí n'ábui aa õmíês w'á tátè aa "a", éñgun é ne,
mie, míê
Ású bive'án, tót ê mêjô maná:
Mimbáñêtê mí á só Áwóló. M'a kômbõ vô'ôlõ [ mie ].
Mímbíás ê miná, sa wo ê õ ñgá bíáé [ mie ]?
15. Õ símêsa'ane náa õ ne belan õvevet éñgbwêñgbwên éñgun ê mvú'áa kõnõk. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Mimfiñgá mí ntóo mvit. Wo yiane [ míê ] sõp.
Mimbé mí yóo. Kelê dip ê [ mie]. Kelê [ mie ] dip.
Mimbáñêtê mí á só Áwóló. M'a yiane vô'ôlõ [ mie ]. M'a yiane [ míê ] vô'ôlõ.
Mimfèfè Bífíá
añgan (abui: mêñgan): _("lesson"/"leçon")_
ñkpwáa (abui: miñkpwáa): _("previous"/"précédent")_
èla'é, (èla'aé) (abui: bila'é, bila'aé): _("comment"/"commentaire")_
èwuwuñ (abui: biwuwuñ): _("complementary"/"complémentaire")_
ê mek: _("to introduce"/"introduire")_
ê võm: _("to indicate/"/"indiquer")_
õmíês (abui: amíês): _("subjct"/"sujet")_
èñgbwêñgbwên (abui: biñgbwêñgbwên): _("neutral"/"neutre")_
èñgbwêñgbwên éñgun (abui: biñgbwêñgbwên ê biñgun): _("neutral pronouns"/"pronoms neutres")_
õvevet éwuwuñ éñgbwêñgbwên éñgun (abui: avevet ê biwuwuñ bíñgbwêñgbwên ê biñgun): _("indirect complementary neutral pronouns"/"pronoms complémentaires neutres indirectes")_
ê fõk: _("to point"/"pointer")_
ntôõ (abui: mintôõ): _("next"/"suivant")_
õvevet (abui: avevet): _("indirect"/"ndirect")_
Mêñgan máná mê ne ású na bí yé'é anê b'á kóbô Búlu. Ñgê wo yêne jôm èziñ é n'ábé ñgê ke njuk, ñgê wo kômbô kómêkane, tili'i dê mfá'á ya bila'aé.
These lessons are meant to teach how to speak the Bulu language. If you have a comment, a suggestion, or a critique, please write it in the Comments section.
Ces leçons enseignent comment parler la langue Boulou. Si tu as des commentaires, des suggestions, ou des critiques, écris-les dans la section des commentaires. (n k o b o b u l u AT g m a i l dot c o m)
Nsámá'a-Ndetên: http://www.nkoboboulou.com