Ñyé'án Ñkóbán Búlu - Añgan 35 - Bibêbé Bívôvón Ê Biñgun
1. Bí á yé'è ñkóban Búlu.
B'á jô na mõt a a vón ê jôm èziñ éyoñ a ê fõk (a a líti aa õnyù) ê vôm ê jôm éte é né. Ñkóbõ Búlu ô bilí áka'á biñgun mfá'á yà vón ê jôm èziñ.
Èvôvón éñgun é n'èñgun j'á líti ê vôm ê jôm é né. Bivôvón ê biñgun bí ne mevál ê mêbàé.
Èbêbé évôvón éñgun é n'èvôvón éñgun j'á líti ê jôm é nê bèbè. Bibêbé bívôvón ê biñgun bí n'abui. Èbêbé évôvón éñgun j'á fumele aa ê jôm éñgune j'á líti. Ñgê ke náa Èbêbé évôvón éñgun j'á fumele aa ntótán yà átáta'a ômíês.
Ñgê wo kóbõ ású jôm ê jíá é nê bèbè aa õmíês w'á tótêban avál èziñ, évôvón éñgun é ne,
di/dí ñgê ke diná/díná
Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Me bilí ávêñ ábo [ díná ].
mveñ j'a ye nóñ álú [ di ].
Álú [ di ], mveñ j'a ye nóñ.
2. Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Èyoñ éte, wo yiane kõ'õlan éñgbwêñgbwên éñgun. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Akusábo áfúp ê [ di é ] n'ánên, wo yiane man ê de lí.
Ánjēñ ê [ diná é ] ne èdók.
Ánjēñ ê dín'é é n'èdók.
3. Biyoñ biziñ, wo yiane kõ'õlan éjêt:
di + d'á
diná + d'á
Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ábo [ díná d'á ] vús.
4. Ñgê wo kóbõ ású jôm ê jíá é nê bèbè aa õmíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
ji, jiná
Õ ne belan èñgun ê "éji" ñgê ke "jíná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Diín éwólo [ jíná ]!
Mveñ è ñgá'án é nóñe. Te mí á ke éyoñe [ jí ].
5. Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ésáé [ ji é ] ne ayáé. Ésáé [ jiná ] é ne ayáé. Ésáé jin'é é n'ayáé.
3. Biyoñ biziñ, wo yiane kõ'õlan éjêt:
ji + j'á
jiná + j'á
Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ésáé [ jiná j'á ] kát ê ma.
Ékõtõ'õ [ jiná é ] ne anên. Ékõtõ'õ jin'é n'anên.
Évúlút ê [ jiná ] é ne ètúk.
5. Ñgê wo kóbõ ású jôm ê jíá é nê bèbè aa õmíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
nyi/nyí, ñgê ke nyiná/nyíná
nyô ñgê ke nyôná
nyú ñgê ke nyúná
Õ ne belan èñgun ê "nyú" ñgê ke "nyúná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mêjô maná,
Bií fa [ nyú ]!
Já'ánè fembé [ nyi ]!
Bí á nye'e ê ndá [ nyiná ].
Biañ nyí! Nyá'á biañ [ nyíná ]! J'a ye sáé ê wo.
6. Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ê fóé wo vê bía [ nyíná è ] n'abé.
Ê miñgá [ nyiná a ] a ke áfúp. Ê miñgá [ nyi ] a a k'a áfúp.
Ê sàm ê [ nyiná è ] ne mfō.
7. Ñgê wo kóbõ ású jôm ê jíá é nê bèbè aa õmíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
wú, ñgê ke wúná, ñgê ke vi/ví
Õ ne belan èñgun ê "ví", ñgê ke "wú", ñgê ke "wúná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Diín mbé [ vi ]!
Za'á dí mfíáñ [ wu ]!
Za'á diin mbé [ wuná ]!
8. Õ símêsa'ane náa õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Mbé [ wuná ] ô ne mfetán.
Ñka [ wú ô ] ne èvíndi.
Ñka [ wúná ô ] ne èvíndi.
Ñka wún'ô n'èvíndi.
Mfiñgá [ wuná ô ] ne mfúbán.
3. Biyoñ biziñ, wo yiane kõ'õlan éjêt:
wu + w'á
wuná + w'á
Ású bive'án, tót ê mam máná,
9. Ñgê wo kóbõ ású bíôm bí n'ábui aa bí ne bèbè, ñg'ômíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
ba/bá ñgê ke báná
Õ ne belan èñgun ê "bá" ñgê ke "báná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná:
Me bil njù' aa ê bón ê [ ba ].
A a jíbi ê bõte [ báná ].
10. Õ símêsa'ane náa õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ê bõte [ báná ] b'á láa minsòs.
11. Ñgê wo kóbõ ású bíôm bí n'ábui aa bí ne bèbè, ñg'ômíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
bí ñgê ke bíná
Õ ne belan èñgun ê "bí" ñgê ke "bíná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Solé'è bidí [ bi ]!
Ba'alêe bidí [ bi ]!
Nyoñáè bisúá [ biná ]!
Já'á bídí [ biná ]!
12. Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Bísáé [ bi ] bí n'ayáé.
Biyé [ biná ] bí ne mvit.
Bídí [ biná ] bí ntóo sùn.
10. Ñgê wo kóbõ ású bíôm bí n'ábui aa bí be bèbè, ñg'ômíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
di/dí ñgê ke diná/díná
Õ ne belan èñgun ê "dí" ñgê ke "díná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
13. Ñgê wo kóbõ ású bíôm bí n'ábui aa bí be bèbè, ñg'ômíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
ma, ñgê ke maná, ñgê ke máná
Õ ne belan èñgun ê "má" ñgê ke "máná" áman ôseñge. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Me bilí mevêñ mêbo [ má ].
Mveñ j' nóñ ábui mêlú [ ma ].
Nyoñê mebiañ [ máná ].
Mêndín [ maná ], ve te wo nyú me.
12. Õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Ê mís [ maná ] m'á vús.
Mênjeñ [ maná ] mê ne mfúbán.
Mêndín [ maná ] mê n'abé. Te wo nyú me.
Mêtôm [ maná ] mê be'ê bikõndé.
3. Biyoñ biziñ, wo yiane kõ'õlan éjêt:
ma + m'á
maná + m'á
Ású bive'án, tót ê mam máná,
14. Ñgê wo kóbõ ású bíôm bí n'ábui aa bí be bèbè, ñg'ômíês w'á tótêban avál èziñ, èñgun é ne,
mi/mí, ñgê ke miná/míná
Ású bive'án, tót ê mam máná,
Diáne mimbé mi! Diánè mimbé [ miná ]!
Za'ánè dí mimfíáñ [ miná ]!
14. Õ símêsa'ane náa õ ne belan èbêbé évôvón éñgun ôseñg'été. Ású bive'án, tót ê mam máná,
Mímfiñgá [ miná ] mí ne mvit.
Mimfèfè Bífíá
añgan (abui: mêñgan): lesson/leçon
èbêbé (abui: bibêbé): proximity/proximité
ñkpwáa (abui: miñkpwáa): previous/précédent
èñgun (abui: biñgun): pronoun/pronom
èvôvón (abui: bivôvón): demonstrative/démonstratif
èbêbé èvôvón éñgun (abui: bibêbé bívôvón ê biñgun): démonstrative pronouns of proximity/pronoms démonstratifs de proximité
ê fõk): ê líti aa õnyù _("to point"/"pointer")_
ê fumele: to depend/dépendre
ntôo (abui: mintô): next/suivant
ê vón: to demonstrate/démontrer/
Mêñgan máná mê ne ású na bí yé'é anê b'á kóbô Búlu. Ñgê wo yêne jôm èziñ é n'ábé ñgê ke njuk, ñgê wo kômbô kómêkane, tili'i dê mfá'á ya bila'aé.
These lessons are meant to teach how to speak the Bulu language. If you have a comment, a suggestion, or a critique, please write it in the Comments section.
Ces leçons enseignent comment parler la langue Boulou. Si tu as des commentaires, des suggestions, ou des critiques, écris-les dans la section des commentaires. (n k o b o b u l u AT g m a i l dot c o m)
Nsámá'a-Ndetên: http://www.nkoboboulou.com