Mimfèfè Bífíá

Mimfèfè Bífíá - D

		Bulu	Abui	Mvután Ô Sò'o	Fátane		English	Français	Eve'ela/Exemple

314	ê	daé		ndaé	Kõnõk	to	(natively) descend from somebody	être né de quelqu'un, être la progéniture de quelqu'un
315	ê	da'é (da'aé)		ê ba'aé, ê ja'aé, ê ya'aé	Kõnõk	to	motivate	motiver
316	ê	dalan		ê kalan	Kõnõk	to	self-mesh	se mailler, s'engrener
317	ê	dalé		ê bálé, ê falé, ê jálé, ê kalé, ê kpwalé, málé, nálé, ê nyálé, ñgálé, ê salé, válé	Kõnõk	to	mesh	mailler, engrener
318	ê	dasan		ê kasè, ê tyasè, ê vasè	Kõnõk	to	self cause	se causer
319	ê	dasè		ê kasè, ê tyasè, ê vasè	Kõnõk	to	cause	causer	B'á jô na jôm èziñ j'á dasè jam èziñ ñgê jôm éte ê nje j'á bo náa jam éte é bobáan. ("Something is said to cause an event if that thing is what triggers the event (that thing makes the event occur)."/"On dit que quelque chose cause un événement si cette chose est le détenteur de l'événement.")
320	ê	dáan		ê láan	Kõnõk	to	self refer, be/become referred	se réferrer, être/devenir réferré
321	ê	dáé		ê kpwáé, ê láé, ê sáé, ê táé, ê yáé	Kõnõk	to	refer	réferrer
322	ê	dá'aé		ê tá'aé	Kõnõk	to	convert	convertir
323	ê	dá'an		ê tá'aé	Kõnõk	to	self-convert, be converted	se convertir, Être converti
324	ê	dálan		ê bálè, ê jálè, málè, nálè, ê nyálè, ñgálé, válé	Kõnõk	to	self-copy, be copied	se copier, être copié
325	ê	dálè		ê bálè, ê jálè, málè, nálè, ê nyálè, ñgálé, válé	Kõnõk	to	copy	copier
328	ê	den		dên	Kõnõk	to	make vague	vaguifier, rendre vague	B'á jô na mõt a a den ajô (ñgê ke náa a a dene jam) éyoñ a a kóbõ dê (ñgê ke náa a a bo dê) ávál é n'ayáé yà ê yemelan amú mõt ate a a lítí náa ajô éte (ñgê ke jam éte) é tií aa abui ê mam mefê.
329	ê	denan		dên	Kõnõk	to	be/become vague	devenir vague
330	ê	dè		ê bè, dá, dê, dí, dú, ê jé, ê lè, ê mè, ê vè	Kõnõk	to	qualify	qualifier
331	ê	dèan		ê bè, dé, dê, dí, dú, ê jé, ê lè, ê mè, ê vè	Kõnõk	to	be qualified, self-qualify	se qualifier, être qualifié
332	ê	didip		èdidip	Kõnõk	to	obstruct	empêcher quelqu'un ou un organism (agence, etc) de travailler
334	ê	díkaa		ñgaá, ê daa, ê jaa, ê vaa	Kõnõk	to	eyewitness	être témoin occulaire
335	ê	dí'íti		tyi'íbí, bí'íti	Kõnõk	to	imagine	imaginer	Same thing as "si'a ko náa"
336	ê	dímáñgõ'é = dí mam mê ñgõ'é		ê múñ, ê suñ, ê vuñ	Kõnõk	to	have diner (in the evening)	diner (dans la soirée)
337	ê	dín		tín	Kõnõk	to	illustrate	illustrer
338	ê	díni		díbi, díli, dími	Kõnõk	to	rectify	rectifier
339	ê	dísan		ê bísi	Kõnõk	to	enjoy self	s'apprécier (soi-même)
340	ê	dísi		ê bísi	Kõnõk	to	enjoy	apprécier
341	ê	dok		ñgok, ê kok, ê sok, ê tok, zok	Kõnõk	to	interfere	interférer
342	ê	do'é, do'oé		ê bo'é	Kõnõk	to	model, create a model	modeller, créer un modèle
345	ê	dooé		ê looé	Kõnõk	to	expect	espérer
346	ê	dóé		ê lóé, e, tóé, ê vóé dóé, fóé, kóé, sóé	Kõnõk	to	prophetize	prophétiser
347	ê	dók		èdók, ê bók, ê bõk, ê bôk	Kõnõk	to	deepen	approfondir
348		dólót	mólót	kólót	Èyõlè		article	article	Biyoñ b'izing, me wô'õ tilí dólót yà kañete avál avé mõs ê wom w'á bê. ("Some time to time, I write an article to report how my day was."/"De temps en temps, j'écris un article pour décrire comment ma journée s'était passée.")
349	ê	dón		ê fón, ê kón, ê lón, ê món, ê wón, bón, tón	Kõnõk	to	traumatize	traumatiser	Foé awú ésaá é ñgá dóne nyê abe mêlú. ("The news about his father's death traumatized him for a few days."/"La nouvelle de la mort de son père l'avait traumatisé(e) pendant des jours.")
350	ê	dónan		ê fón, ê kón, ê lón, ê món, ê wón, bón, tón	Kõnõk	to	traumatize self, traumatize each other	se traumatiser
351	ê	dóñ		õdóñ, ê dañ, ê diñ, ê duñ	Kõnõk	to	provoke	provoquer
352	ê	dóoé		ê kóoé, ê vóoé, ê yóoé	Kõnõk	to	meditate	mediter
353	ê	dós		ê vós, fós, dás, dís, dól	Kõnõk	to	alternate	alterner
354	ê	dósan		ê vós, fós, dís, dól	Kõnõk	to	alternate self	s'alterner
356	ê	dõk		ê dek, ê dík, ê bõk, ê sõk, ê tyõk	Kõnõk	to	engage	engager
357	ê	dõkan		ê bõman	Kõnõk	to	engage each other, be engaged	s'engager
358	ê	dõlan		ê kõlè, ê wõlè	Kõnõk	to	self-speed up, self-accelerate	s'accélérer, être	Éyoñ mõt a ê siliki ê ñkõl, ñg'á teke tabe ntyêl, a ye tem ve náa á ñga dõlan. ("When a person goes down a hill, if he is not careful, all of a sudden he may start speeding up (by his own body doing)."/"Quand une personne descend une colline, si elle ne fait pas attention, elle va se retrouve en train de s'accélérer seule.")
359	ê	dõlè		ê kõlè, ê wõlè	Kõnõk	to	speed up, accelerate	accélérer	Éyoñ wo ê leñ kábat wo kôbõ bi, amú kábat j'a mát'avôl, wo yiane dõlè mbíl wõé. ("When you are pursuit a goat that you want to catch, because the goat runs fast, you must speed up your pace."/"Quand tu poursuis une chèvre que tu veux attrapper, parce que la chèvre court vite, tu dois accélérer ta course.")
360	ê	dõñ		ê dañ, ê diñ, ê díñ, ê duñ, ê dúñ, ê bõñ	Kõnõk	to	make something revolve, make something rotate around somethind else	faire tourner quelque chose autour de quelque chose d'autre, créer une révolution
361	ê	dõñan		ê dañ, ê diñ, ê díñ, ê duñ, ê dúñ	Kõnõk	to	make self revolve around something, make self rotate around something else	se faire tourner soi-même autour de quelque chose, se faire roter autour de quelque chose d'autre
362	ê	dômôlan		ê vômôlõ, ê wômôlõ	Kõnõk	to	self install, install self	s'installer
363	ê	dômôlõ		ê vômôlõ, ê wômôlõ	Kõnõk	to	install	installer
364	ê	dôé		ê bôé, ê fõé, jôé, ê jôé, kôé ñgôé, ê sõé e tôé, ê võé, ê wôé, ê yô	Kõnõk	to	populate	peupler	Éyoñ mvô' Amvêlá bê ñgásuan ê Mebem, bê ñgá zu koene nlam ve bilí' bilík; anê bê ñgá dôê nlam ôte. ("When the children of Amvela reached Mebem, they found the whole area unoccupied, so they populated the that village."/"Quand les descendants d'Amvela étaient arrivés à Mebem, ils avaient trouvé l'endroit vide; alors ils avaient peuplé ce village.")
365	ê	dôk		ê dek, ê dík, ê duk, ê bôk, ê lôk, ê sôk, tôk	Kõnõk	to	invite	inviter	Bõt ê y'Éfulán b'á dô'ô ma náa mê ke jêmê bóol. ("People from Efula are inviting me to go and dans Bol."/"Les gens d'Éfoulan m'invitent à aller danser le Bol.")
366	ê	dôlan		ê fôlõ, ê kôlõ, ê wôlõ	Kõnõk	to	number self	se numérotter
367	ê	dôlõ		ê fôlõ, ê kôlõ, ê wôlõ	Kõnõk	to	number	numérotter
368	ê	dôm		ê fôm, ê lôm, ê tôm, vôm	Kõnõk	to	consider	considérer	Éyoñ ése wo ê zu bo ésáé, wo yiane táté dôm bíkpwelé bíse wo ê ye yi náa ô táté, ô bo, aa ô cónd'èsáé jõé. ("Whenever you need to perform a task, you must consider all the tools that will be necessary to start, do, and complete the job."/"Chaque fois que tu as un travail à faire, tu dois considérer tous les outils dont tu auras besoin pour commencer, faire, et compléter le travail.")
369	ê	dôman		ê fôm, ê lôm, ê tôm, vôm	Kõnõk	to	consider self	se considérer
370	ê	dôn		dên, fôn, kôn	Kõnõk	to	minimize	minimiser	A ne teke nyoñê jam mfí. Jam ése a a dôn. ("He never takes anything seriously. He minimizes everything."/"Il ne prend jamais rien au sérieux. Il minimise chaque chose.")
371	ê	dônan		dên, fôn, kôn	Kõnõk	to	minimize self	se minimiser	A ne teke yên émíén mfí. Nál'a ne náa a dôn !míén, ñgê ke náa a a dônan. ("He/She never takes himself/herself seriously. This means that he/she minimizes himself/herself."/"Il/Elle ne se prend jamais jamais au sérieux. Ceci signifie qu'il/elle se minimise.")
372	ê	dôõn		ê vôõn	Kõnõk	to	make it a habit to keep doing something	prendre ou avoir l'habitude de (contnuellement) faire quelque chose
373	ê	dul		ê ful, ê kul, ê tul, ê tulu, dól, ñgul, dulu	Kõnõk	to	offer	offrir	ê vê jôm èziñ wo ê yi náa ê mõt mbó' á nyoñ (wo vê jôm amú wo búni náa ê mõt mbó' a a ye nyoñ)
374	ê	dulan		ê fulan, ê sulan	Kõnõk	to	offer self	s'offrir
375		dumuyõn	bedumuyõn	dumu + õyõn	Èyõlè		_("targetee, the agent (person, object, etc) that is being targeted by an agent (person, object, etc)")_	_("ciblé, l'agent (personne, objet, etc) qui est ciblé")_
376	ê	dunan		ê dutu	Kõnõk	to	signal self	se signaler
377	ê	dunu		ê dutu	Kõnõk	to	signal	signaler	Éyoñ wo kômbõ kóbõ (Communicate) aa mõt a têlê wo õyàp, õ ne dunu ñkómbán wõé. ("When you need to communicate with somebody who is standing far from you, you can signal your desires."/"Quand tu veux communiquer avec une personne qui est plancée loin de toi, tu peux lui signaller tes désires.") Belámbe yà njóñ b'á dunu ntiñga éyoñ w'á yiane têbe ñgê ke ê ke. ("The traffic lights on road signal to cars when to stop or go."/"Les lumières d'une route signallent aux voitures quand elles peuvent s'arrêter ou avancer.")
378	ê	dusan		ê dutu, dulu	Kõnõk	to	protect self, be/become protected	se protéger	B'á jô na mõt a a dusan éyoñ a ê kaman náa mbía jam é bo nyê (B'á jô na tít j'a dusan ébíé éyoñ j'a ê kaman ná mbía jam é bo dê). ("A person is said to protect himself or herself when he makes sure that nothing bad happens to him or her (an animal is said to protect itself when it keeps itself from harm)."/"On dit qu'une personne ou un animal se protège quand il s'assure que rien de mal ne lui arrive.")
379	ê	dusu	ê dutu, dulu	Kõnõk		to	protect	protéger	B'á jô na wo dusu mõt (ñgê ke jôm) éyoñ wo ê kaman náa mbía jam é bo nyê (ñgê ke dê). ("You are said to protect somebody (or something) when you make sure that nothing bad happens to him (or to it)."/"On dit que tu protège quelqu'un (ou quelque chose) quand tu empèches que quelque chose de mal arrive à cette personne (ou à cette chose).")
380		dúdú'u	múmú'u	ê dúk	Èyõyè, Õfát		moribund, dying	moribond, qui est en train de mourir
381		dú'ú-du'u	mú'ú-mu'u	ê dúk	Õfô		moribundly, in a dying manner	moribondament, à la manière d'une personne ou une chose qui est en train de mourir
493	ê	dúí		èdúí, ê kúí, ê lúí	Kõnõk	to	hammer, hit with a hammer	marteller, frapper à l'aide d'un marteau
3824	ê	dúman		ê fúman, ê lúman, ê vúman	Kõnõk	to	self antagonize, be/become antagonized	se contrarier, être contrarié
383	ê	dúmu		ê fúman, ê lúman, ê vúman	Kõnõk	to	antagonize	contrarier
384	ê	dúu		ê yi dú, ê kúu, ê daa	Kõnõk	to	present condolences	presenter des condoléances	Mõte wuá a a dúu mõte mbók, éyoñ mõte mbó ' ate a bil'áwú. M'a dúu wo. _("I give you my condolences."/"Je te présente mes condoltéances.") Bí á dúu wo. _("We present our condolences to you."/"Nous te présentons nos condoltéances.")

A	B	D	E	F	H
I	J	K	KPW	L	M
N	ÑG	ÑGBW	Ñ	NY	O
P	S	T	TY	U	V
W		Y		Z

Añga' Biyõlè | Mbôka'a | Ê Nyií Õsú

Ñgê ô yên'évus éziñ ñgê ke jôm éziñ j'a síli ñkõmán, bí á ye yêne meva' ñgê w'á ye kate bíà.

Si vous trouvez une erreur ou quelque chose qui a besoin d'être corrigée, faites nous savoir.

If you find an error, a mistake, or a correction that should be taken care of, please let us know.

Abá

Nyõ'ô Bíá