Ñkobô Búlu - Éváñelete
Éfase jíná j'á líti avál avé b'á vañele ameñ e ñkobô Búlu.
Ô ne belane éñgun éyoñ wo ê vañele. Wo yiane fe belan ômeñ. Asú na ô líti ajô ya mboán, ñgê mbòo a n'étám, wo tôñ éñgun â ôkpwet "a". Ñgê bebòo bê n'abui, wo tôñ éñgun â ôkpwet "á".
|
Bive'án bí ne: me a dí = m'a dí wo di = wo dí a a dí = aa dí = ä dí bí a dí = bí á dí mí a dí = mí á dí bë a dí = b'a dí = bë á dí = b'á dí |
 |
Avále te fe, ô ne belan ámeñ díná: e ba, e dutu, e ka, e kon.
Ô símesa'ane nä éyoñ tít é ne émômôt ê ñkaná, j'a belane éñgune môt'a binan.
Ényiñ jáñgán, betít (ä biyêm) ä anon bê ne te kobô ä bôt, ñgê ke náa tít é ne teke kobô ä mõt'a binam; ä õnon ô ne te kobô ä mõt. Amú bí teke kôb'ä betít ä anon, bê njí bi biñgun bí mõt ä kôbô ñgê ke ê mõt b'á kobôo nyê. Be tít ä anon bê bíli biñgun bíbaé. Eñgun wo belane jê é tií ä éyõlé tít ñgê ke avál ônon.
Ñg'éyõlè tít ñgê ke éyõlè ônon j'á káa ä "é", éñgun mfá'á ya tít jiá ñge ke ônon é ne "je". Éñgune ya abui, nal'a ne náa éñgun yá abui betít wo jôo bê, ñgê k'èñgun yá anon wo jôo dê, é ne "bí".
Bive'án é ne:
èlòlè je á di = élolé j'á dí
bilòlè bí á dí
Ñg'èyõlè tít ñgê k'èyõlè ônon j'á káa ä "é", èñgun ya tít wo jôo je, ñg'ônon wo jôo wo, é ne "je". Eve'án é ne:
mvú je a bõn = mvú j'a bõn
Èñgune ya abui é ne "bê". Eve'án é ne:
bemvú be á dí = bemvú b'á dí
Ñg'èyõlè tít/ônon j'á káa ä "õ", èñgun é ne "wo". Bive'án bí ne:
ôkpweñ wo á dí = ôkpweñ w'á dí
ôsánzá wo yône mon
Éñgun ya abui é ne "dë". Bive'án bí ne:
akpweñ dë á dí = akpweñ d'á dí
asánzá dë á yia jiá = ôsánzá d'á yia jiá
Ñg'éváñelete é n'asú jôm éziñ, ñga ve wo láan ñkaná, mbôle biôm bí ne teke kobô, avál ane fe betít, bíôm bí njí bi biñgune bí ôsú: me, wo, bí, ä mí. Bíôm bí bilí ve biñgun bí lále. Èñgun é tií ä avále jôm.
Ñgê jôm é ne jíá ä èyõlè j'á káa ä "L", táté'é ä èyôlè éte. Kô'ôláne éfiá "aa" (ñge ke ä). Mane'e ä ômeñ. Eve'án é ne:
M'a wô'ô mintáé. Lombõ aa táa me abum (Lomb'ä táa m'abum).
Ñgê jôm é ne jíá, ñg'éyôlé jé j'á káa ä "a" ñge ke "d", ñgê ke "j", éñgun ya jôme jíá é ne "de". Wo yiane fe belan ômeñ. Ê zañe éñgun ä ômeñ, wo yiane belan éfíá "é". Bive'án bí ne:
Dá'ás dôé de á vús = Dá'ás dôé d'á vús.
Ando'o díná de á tôlôbô = Ando'o díná d'á tôlôbô.
E jam díná d'á ve me nlem mváé. Alú de á víne den avôl = Alú d'á vín den avôl. Biñgun ya abui bí ne "me". Bive'án bí ne:
Má'ás mënán me á fô'ôsan éyoñ mí á nyálé bidí = Má'ás mënán m'á fô'ôsan éyoñ mí á nyálé bidí.
Melo mënán me á fô'ôsan éyoñ mí á min mendím = Melo mënán m'á fô'ôsan éyoñ mí á min mendím. Ñge jôm é ne jíá, ñg'éyôlé jé j'á káa ä "b", "é", "f", "k", "m", éñgun ya jôme jíá é ne "je". Biñgun ya abui bí ne "je". Bive'án bí ne:
Mveñ je a nòñ = mveñ j'a nòñ.
Kíndí'í ya ôsôé wu je a séndé = Kíndí'í j'a séndé.. Fos ya álen di je a nën = Fos j'a nën
E biañ nyíná je a vé me mís = biañ j'a vé me mís.
Elé je á búti me mfá'á ya vián = élé j'á búti me. Ñge éyôlé jôm j'á káa ä "ô", éñgun é ne "wo". Éñgun ya abui é ne "mí". Bive'án bí ne: njoñ wu wo a kotebô ôkañ = njoñ wu w'a kotebô ôkañ
Éyoñ éziñ, wo kômbô líti ñkas e môt, tít, ñge ke jôm. Asú na ô vañele ajô y'été, ñkobô Búlu w'a ve binyut ñge ke biñgus bëbáé.
Mfá'á wúá, ñkobô Búlu ô bilí ameñ éziñ d'á belan bijuk. Éju'u nje j'á kas ésáé ômeñ. Éfíá j'á tôñ ômeñ ñge ke éjuk é ne ôkom.
Me bilí éje'ele asú bijuk. Ô símesa'ane náa môt a binam ä belan bijuk bísaman. Bive'án bí á belan ameñ é bilí biju'u bí ne:
|
Me a wô'ô ôlu = M'a wô'ôlún A nto áyá? Ye wo ndeñ ôyo? Monyoñ ä so'o meyok. Bí á tabe e sí. Amú jé mí á tundi ôzôn? B'á ko ésaá woñ = B'á ko woñ. |
 |
Bétít ä anone fe b'á belan ameñ é bilí bijuk. Ô símesa'ane náa betí ä anon b'á belane ve bíñgun bílále.
Mfá'avál afë yá e vañele ä ôkom, ñkobô Búlu ô bilí ényenyam éfiá b'á loene náa "ne".
Wo taté ä éñgun. Ô kô'ôlane "ne". Aka'á mbela'ane dá ya "ne" é ne náa ô ve ôkome ya jam wo e ven. Bive'án bí ne:
Éyoñ ése m'a kômbô yé'é mféfé jam èziñ, me ne mbán.
Ô ne mfúbán.
Me njí yi mone wôé á lu'u ñgone jam. Ndômane jôé é ne kôkotô.
Nde jé ñge bí ne mesap?
Mí ne mvam.
Bôte ya jal di bë ne mebún.
Ñge éyôl'ôkom j'á káa ä émun, ô símesa'ane náa ô ne belan ékañgá "n" asú "ne". Eyoñ éte wo kándé "n" báa ôkom ä ômven. Bive'án bí ne:
Me ne éles = Me n'éles.
Ô ne èwôlô = Ô n'éwôlô.
Miñgá wom a ne èdimá = Miñg'a n'èdimá.
Bí ne azòé = Bí n'azòé. Mí ne afom = Mí n'afom.
E bone bôé bë ne atyëñ = Bon bë n'atyëñ.
Betít fe b'á belan ámeñ é bilí bijuk. Ve ë fe, ô yeme'ek náa betít b'á belan ve biñgun bí lále. Anone fe d'á tôñ éváñelete avále te. Bíôm fe bí á tôñ ôtyam ôte.
Belá'án éyôlé tít/ônon/jôm, éfíá "é", éfíá "ne", ä ôkom. Bive'án bí ne:
Ésiñgi é ne évíndi = Ésiñgi é n'évíndi.
Andò'o é ne fík.
Ñg'éyôlé tít ñge ke éyôl'ônon j'á káa ä "n" ñge ke "ô", wo yiane fol "é" ású "ô". Bive'án bí ne: Ôkpweñ ô ne anën = Ôkpweñ ô n'anën.
Nlam ô ne éñgeñgeñ = Nlam ô n' éñgeñgeñ.
Ôfumbí ô ne zám.
Ñge wo kômbô tú'á líti e môt wo jôo nye, ñge ke e tít wo jôo je, ñge k'ônon wo jôo wô, ñge ke e jôm wo jôo je, éyoñ ô belane yaá éyôlé, kô'ôlane éñgun y'ényuan, ä átyam bí yeneya akúi éyoñ jí. Bive'án bí ne:
nlam wúná ô ne éñgëñgëñ = Nlam wún'ô n'éñgëñgëñ. Bidí biná bí ne mváé = Bidí bi bí ne mváé. Andò'o díná é ne fík = Andò'o dín'é ne fík = Andò'o dí é ne fík.
E kúp ô lôô nyilí é ne anën = E kúp nyilí é n'anën = E kúp nyil'é n'anën. Bôte ya ndá nyiná be ne kúm = Bôte ya ndá nyi be ne kúm.
Mimféfé Bífíá
éje'ele: article
éjuk: prefixes/préfixes
émômôt: character, actor (in a story, movie, theater, etc)/acteur
ényenyam: special/spécial
ényuan: demonstration/démonstration
ényut: proposition
éñgun: pronoun/pronom
éñgus: solution (of a problem/d'un problème) éñgus: solution
éváñelete: conjugaison éven: description
e ñgus: to solve a problem/résoudre un problèm
e nyut: to propose/proposer
ôkom: adjective/adjectif
ômeñ: verb/verbe
ôtyam: technique ôkpwet: auxiliary/auxiliaire
e váñele: to conjugate/conjuguer