Ntilán Ñkóbô Búlu - Añgan 12 - S

1. Bí á ye'é mezen ê yà ê tili ñkóbô Búlu. Bí yé'é ya bikañgá "a", "b", "d", "e", "f", "g", "h", "i", "j", "k", "l", "m", "n", "ñ", "o", ä "p". Bí yé'é ya ê fe mendem mê ntilán m'èziñ. Bí tame zu yé'é ékañg' éfê.

2. Bí tame ye' ékañgá "s". Tilí'i jê mintilán mísaman:

S, s, s. S, s, s

3. Èfíá é ne káa ä èkañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i bífíá biná bí á káa ä ékañgá "s":

Sa, se, si,

so, sá, sí,

sô, só, sõ,

Soñ, sàñ, sên, sôn,

sek, safía, safônõ,

solé, sêlêlê, sañga,

Sa ê ke, saáke,

Sê ke, sí'íbêm,

sê ki, si'a ko náa,

Nê sèè!

Nê sáñ sáñ!

4. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

M'a dí sá.

Kelê ê ndá sí.

Bí á ke ba sô ábá.

Ê díli é sê ke fe ájô dam.

Ê díl'é sê f'ájô dam.

Ê díl'é sê f'éndáam.

Mí á kee sô ê fálák?

Ájô di é sê fe éndám.

Bí á kee safônô áfan.

Bí á kee safôn'áfan.

Aañgõé, bí ñgá ke lí safía.

5. Éyõlè ômeñ é ne káa ä èkañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

E sa, e só, e sè,

e sañ, e señ, e sáé,

e sek, e sám, e sêk

E soo, e sóo, e sôo,

e sok, e sók, e sõk,

e soñ, e sôk, e sôñ

E siñ, e síñ, e sal,

e sõé, e sik, e sóé,

e sêm, síbi, e sim

E síli, e sili, e solè

e solô, e sômbõ, e sêmêle,

E siñele, e sôñgan,

e soñelo, e sôan,

e sêñgan, e simbi

E sendè, e sê'êbe,

e selé, e sèè, e sô'õ,

e semé

E sobõ, e siliki,

e sô'ôlô, e siñeli,

e sóndõ, e síñelan

6. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

M'a síli njámán.

Aa síli bía jam dá.

Me ndeme só ê jàl.

B'á ke sa ê bidí ábá.

Mí á ke solè sô ê fálák?

Ke b'á ke sañ ndó'o áfan!

Aa ke solè ê fa jèé ê fálá' ndá.

Mí á belane fa náa mí sale sô?

Ñga ê kále jõé j'a ke señ bía dõmbá sek?

Ê mbôle aa síñ ma, e nde a ê ke aa so' ma ê nlam nlam.

7. Èfíá é ne bi ékañgá "s" été. Éyoñ jíná, tilí'i bifíá bí á belan ékañgá "s" été, aná:

Ésa, áse, ése,

éso, èsáa, asô,

ésaá, èsêk, ésoò

Õsañ, bisô, asôñ,

ésòk, nsóñ, èsáé,

asañ, àsàé, asêñ

Èsep, àsìk, èsam,

èsala, õsên, èsalak,

asõm, èsendè, õsáme

Èfíásá, èbeñese, èsak,

ésañgá, õsím, nsêñgê,

asimbá, èsêmên, àsòé

Èsìl, èsóé, èkasa'a,

asêlêk, èsíñgi, ñkásá,

nsoñ, èsáñkáná, bisõk

Asõk, bisáé, õsôé,

èfôsé, mesep, abasá,

mesõ, mesimbá, asôé

Õsón, õsún, õsóndók

8. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Õ mbá'a sémé ésoó!

Kelê kõ'õlan ê mesep ê mfíáñ.

Kelê sondõ ésáé õ ñgá káa aañgõ'é.

Kelê sond'ésáé õ ñgá k'aañgõ'é.

Kelê sond'és'õ ñgá k'äñgõ'é.

9. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:

E dásè, e fesè,

e diñese, e kañese,

e biasé, e bísi, e fô'ôsan

10. Éyoñe jíná, tilí'i ê mam máná:

Me a ê bísi ki ájô diná!

M'a ê bísi ke ájô di!

M'a ê bísi k'ájô di!

Mê njí bísi de!

M'a ê bísi ki fó'ó!

Bí njí ke biasè ájô di.

Á bo'ók anê aa kômbô. M'a ê bísi ki!

Á bo' an'ä kômbô. M'a ê bísi ke!

Bê á fas ábé ésáé é ñgá boban.

B'á fas ábé ésáé é ñgá boban.

B'á fas áb'ésá'é ñgá boban.

Kelê dásé ê món ä jêm ábeñ.

Ésoó aa loene bíá bese ê nlam.

Ä síli bía jam dá minsilán míámbé?

11. Èfíá é ne man ä èkañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

Dís, kòs, fes,

mõs, fís, fós,

èfes, ñgas, akós

Èlas, mís, èles,

èbes, èfõs, èfas,

èbás, mefes, añgôs

Èñgas, dá'ás, èbó'ós, ñkõs

12. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:

E jós, e bís,

e fas, e bes,

e fíás, e bas

13. Éyõlè õmeñ é ne man ä èkañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

M'a ke fas ájô di!

Dên, bí á ke bõ' fós.

B'á fas ábé ésáé é ñgá boban.

B'á fas áb'ésáé é ñgá boban.

B'á fas áb'és'é ñgá boban.

14. Èfíá é ne bi ábui bikañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

Sesale, asos, asas,

sesaalê, ases, èsas,

õsesa, èsésé, sesol

Besobôsobõ,

sesom, õsímesán, síisí

15. Éyõlè õmeñ é ne bi ábui bikañgá "s". Ású bive'ela'a, tilí'i ámeñ díná:

E sas, e sis, e ses,

e so'osan, e si'isi,

e sõ'õsan, e símesan

E se'ese, e samese,

e señesan, e sõmesan

E sas jôé, e sis sí, e si'isi nlô

16. Bí tame tili ê bonê mêjô m'èziñ m'á bámetan èkañgá "s" ä bikañgá bifê bí ye'é ya. Tilí'i aná:

Kelê sas ê jôé dõé!

Á kelê sas ê jôé dé ê nseñ!

17. Bivõvõm Biñgun: Ñkóbô Búlu ô bilí nsámbá biñgun bí á võm jôm éziñ.Èñgun ése y'été é bilí éyõlè é bilí ékañgá "s". Èyõlè y'évõvõm éñgun j'á vên ä mam mêbáé: 1) étuñ j'á võm (á dañ ê dañ ékañgá j'á káa ètuñ), 2) èdena'a ñgê k'õmvona'a yá étuñ (Ye mõt wuá? Ye tít jiá? Y'õnon wúá? Y'abui?). Ású biñgun bíte, tilí'i aná:

áse, bêse

ése, bêse

ése, mêse

ése, bíse

ôse, míse

18. Ású mevál yà belan bivõvõm biñgun, tilí'i mam máná:

M'a kañese jam ése. Bí á kañese mam mêse.

A a be'e kóé ése. B'á kômbõ be'ê bekóé bêse.

Bí á ke mane ésáé ése. Bí á ke sóndô bisáé bíse.

Nlam ôse ô bilí bóñgô. Minláñ míse mí bilí mejô.

Ábo dé ése é ne anên. Mêbo máp mêse mê ne bilas.

Nanê a a loene món áse ê nseñ. Ésoó ä loene bíá bêse ê nlam.


Mimfèfè Bífíá

èdena'a (abui: bidena'a): singularity/singuliarité

ômeñ (abui: ameñ): verb(e)

õmíês (abui: amíês): subject (name)/suject (nom)

õmvona'a (abui: amvona'a): plurality/pluralité

e vên: to depend/dépendre


Ñnamba YouTube