Ntilán Ñkóbô Búlu - Añgan 16 - W
1. Bí á ye'é mevál yà ê tili ñkóbô Búlu. Bí táté ya ê ye'é bikañgá "a", "b", "d", "e", "f", "g", "h", "i", "j", "k", "l", "m", "n", "ñ", "o", "p", "s", "t", "u", ä "v". Bí ye'é ya ê fe abe mendem mê ntilán. Bí ñga zu ye'é ékañg'éfê.
Bí tame ye'é ékañgá "w". Tilí'i aná:
W, w, w. W, w, w
2. Èfíá é ne káa ä èkañgá "w". Ású bive'án, tilí'i aná:
Wonáa, wo'o,
Wé, wôé, wòñ,
wó, wuá, wô'õ
Wobá, wonán, woñgán
3. Èyõlè ômeñ é ne káa ä èkañgá "w". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
E wú, e wôn, e wua,
e woé, e wôk, e wõñ,
e wón, e wõp, e wôlõ
E wômõ, e wotan,
e wóban, e wó'ótõ,
e wúban, e wôman
E wos, e wúm,
e wo'an, e wosan,
e wó'o, e wóm, e wõlè
E wômôlõ, e wulu,
e wõbõ, e wúmúlu,
e wú'úbu, e wúmu
E wôé, e wútan,
e wóñ, e wô'ôtan
4. Éyoñ jíná, tilí'i aná:
Wó'ók!
M'a wô' évé.
Bí á ke wóban ôsôé.
Kelê wó'o móne wõé.
Amú jé wo wô' ôlun?
Mòne wom a wô'ô wua tòloò.
Bí á ke bí á wulu ê nlam nlam.
Nde ésoó a ñgá wôé sô aañgõƏé?
Amú jé aa kômbõ wõlè ê tô'ô jam?
Nanê báa kál jam b'á wô'an áñgõndô.
Mbíá jam é ne ê ndá. Nanê bá tatê b'á wôman.
5. Éfíá j'á ê vo'ó man ä èkañgá "w" vedá èfíá é ne bi ékañgá "w" été. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Èwõñgá, awuta,
èwóm, awú, èwos,
awôom, õõwé, èwók
Èwólo, awo'án,
èwóman, õwõndõ,
awún, èwôlõ, awôs
6. Ntótán Yà Jôé Èté: Èkañgá "w" j'á belan mintótán ya jôé èté. Éyoñ wo ê tili ntótán ya jôé èté ású ékañgà "w", belá'an "ñ". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Éñwôé, ñwóndé
Và'à ma ñwòndé wòom, ô ne éñwom.
7. Èfíá é ne bi ábui bikañgá "w". Ású bive'án, tilí'i aná:
Ñwôwòñ,
wúwuá, wuáwuá,
wuá-wuá, ñwúwúp
8. Binyunyuan Biñgun: Bí á yem náa ñkóbô Búlu ô bilí binyunyuan biñgun bí á nyuan ñgê ke ê líti jôm ñgê ke jam. Fátan èñgun y'été j'á belan èkañgá "w". Ajô te tilí'i aná:
wu, wuná,
wú, wúná
9. Ású bíve'ela'a yà belan biñgun bíte, tilí'i aná:
Ê nlam wúná ô ne anên.
Ê nlam wún'ô n'anên.
Ê wó wu ô ne ndam.
Mfíáñ wuná ô ne áñgõndô ya ê mváé.
10. Bí ye'é ya ábui biñgun: "me", "bí", "bê", "jê", akeêke. Ñkóbô Búlu w'á belan biñgun bifê bí á káa ä èkañgá "w". Ajô te, tilí'i aná:
We, wo, we.
Wô, wo, wò
11. Ású bíve'ela'a yà belan èñgun ê "wo", tilí'i aná:
Wo váñ ben ê ke jom ésoó?
Me lõô na wo jêñ me ntáñetê.
Amú jé wò solè bía mbamba foé?
Ábíme nju' me ñgá wú wo, má'an máme má.
12. Ñkóbô Búlu ô ne teke belan èñgun "we". Bí á vulan èñgun éte ve amú ávál j'á beleban. Èñgun "we" j'á beleban vaa õkpwet ê "á". Nál'a ne náa wo yiane bámetan èñgun "we" ä õkpwet ê "á", anê "we á". Éyoñ wo ê bámetan èñgun "we" ä õkpwet ê "á", wo yiane fol "e " ä õmven. Ású bive'án, tilí'i aná:
Mbú w'á lõt bía abé.
M'a wô' ôñgúñ w'á lóñ áfan.
13. Èjú'újú' Éñgun: Bí á yem náa ñkóbô Búlu ô bilí biñgun b'iziñ mfá'á yà jet éjúk. Èñgun jíá y'été j'á káa ä èkañgá "w". Ajô te tilí'i aná:
Wop, wòp
èjúk (abui: bijúk): possession
èjú'újú' éñgun (abui: bijú'újú'ú biñgun): possessive pronoun/pronom possessif
èkpwáa (abui: bikpwáa): previous/précédent
èñgun (abui: biñgun): pronoun/pronom
ènyuan (abui: binyuan): démonstration/demonstration
ènyunyuan éñgun (abui: binyunyuan biñgun): demonstrative pronoun/pronom démonstratif
e júk: to possess/posséder
e nyuan: to demonstrate/démontrer, faire une démonstration
ntôo (abui: mintô): next/suivant
õkpwet (abui: akpwet): auxilary/auxiliaire
ômeñ (abui: ameñ): verb(e)
e vulan, e vúlan: to mention/mentionner