Ntilàn Ñkóbô Búlu - Añgan 14 - U

1. Bí á fas mimbamba mêvál yá ê tili ñkóbô Búlu. Bí káa ya ê ye'é bifíá bí á belan èkañgá jíá ñgê k'abui bikañgà ya "a", "b", "d", "e", "f", "g", "h", "i", "j", "k", "l", "m", "n", "ñ", "o", "p", "s", ä "t". Bí ye'é ya ê fe mendem mê ntilán m'èziñ. Bí ñga zu suán ékañg'éfê.

Bí suáne ya ékañgá "u". Tilí'i aná:

U, u, u. U, u, u

2. Èkañgá "u" é n'èmun. Nál'a ne náa èkañgá "u" é n'èkañgá jíá yá bí bí á vê mintótán mí á bêt ä sis.

Èfíá j'á ê vo'ó ke káa ä èkañgá "u", vedá èfíá é ne bi émun "u" été. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

Jua, tum, ntuk,

ètun, mua, ndup,

akun, asum, kusa

Ñgulemelan, nsul,

ñgun, mekua, ñgul,

ñkuk, añgun, ñkuan

Ntuba, metul,

õfumbí, ñkumba,

õfus, õbut, ñguán

3. Ású bive'ela'a yà belan bifíá b'iziñ y'été, tilí'i mam máná:

Aa kusa dí ékon.

Món atê a ne aka'á étun.

Món at'á n'aka' étun.

M'a káte lí safía. Fa jam é ntóo ntuk.

4. Õmeñ ô ne belan èmun "u" ású bive'ela'a, tilí'i aná:

E kut, e duk, e juk,

e fum, e bup, e kun,

e dup, e suk, e dum

E funan, e kundan,

e fuk, e kus, e futi,

e fumi, e juan, e kundi

5. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Bí á ke juan bê.

Kê aa kômbõ kut ê mbé.

Jõké'é á ke bía kus ê kòs.

Aa ke bup ê nsa ê ndúan été.

6. Èfíá é ne man ä èkañgá "u". Ású bive'án bífíá bí á man ä "u", tilí'i aná:

Èdu, afu, èsu,

bidu, èsu-fálák

7. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Me ne te dí édu.

Bí ne teke dí bidu.

Édu jíná é ne anên.

Édu jín'é n'anên.

Ákun dáñgan é ne ésu-fálák.

8. Èyõlè ômeñ é ne man ä èkañgá "u". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

E ku, e ju,

e ku, e ju

9. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Õ ju ma!

Nálé ndá jap é ñgá ku.

Ñne ndá jap é ñgá ku nálé.

10. Avál anê bímun bivók, ékañgá "u" é bilí ábui mintótán. Ajô te, bí á belan afut éyoñ bí á tili bimep ê yá émun "u".

Èmun "u" é ne belan mvàn-ôfut. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

Ù, ù, ù. Ù, ù, ù

11. Ású bifíá bí á belan èmun "ù", tilí'i aná:

Ñkù, sùn, èdùñ,

asùp, akùk, njùk,

ndùm, èkùm, mfùk

12. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Èdùñ éte é ne abé.

Èdùñ ét'é n'abé.

Kelê telé mbêñ ákùk.

Bê ñgá juan áñgõndáa ndùm.

13. Èmun "u" é ne belan õvíám-ôfut. Ajô te, tilí'i aná:

Ú, ú, ú. Ú, ú, ú

14. Èfíá é ne bi émun "ú" été. Asú bive'ela'a, tilí'i aná

Kúp, kúm, õlún,

èlúm, ésúk, ñkút,

ètúk, afúp, akúm

Alúk, ètúá, nlún

ètúm, abúk, ndúan,

mfumbalé, ñgúmba

Èfúk, ébúk, akús,

ñkús, atúm, múná,

ntúm, mebún, èfús

Õsún, õkúm-ñgôtõ,

ñgúm, èdúk, mbúán,

õkúm, èkúta, õñgúñ

15. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Kelê sõé ésú' ê fálák!

Mí á mane dí ñgúmba kúp?

Bía tatê bí á ke ba'aé áfúp dên.

Anê bí á ke síli álúk, bí á ke táté kut ê mbé.

16. Èfíá é ne man ä émun "ú". Asú bive'ela'a, tilí'i aná

Dú, mú,

mbú, ntú,

amú, õdú

17. Éyoñ jíná, tilí'i mam máná:

Õdú ôte ô ne anên.

Õdú ôt'ô n'anên.

Kê bí á lõt mbamba mbú!

Amú jé mí ñgá ke ba'aé tíl?

18. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:

E nút, e súk,

e súp, e túp,

e dúk, e kút

E lúk, e kúli,

e lúm, e búti,

e búlan, e bútan

19. Èmun "u" é ne belan èkpwukpwut-ôfut. Ajô te, tilí'i "u" ä èkpwukpwut ê ndem:

Û, û, û. Û, û, û

20. Èmun "u" é ne belan édú'ús ndem. Ajô te, tilí'i "u" aná:

Ü, ü, ü. Ü, ü, ü

21. Èmun "u" é ne tiliban ä abú ôfut. Ê nde, tilí'i èmep èziñ yà ékañgá "u" aná:

Ũ, ũ, ũ. Ũ, ũ, ũ

22. Èfíá é ne bi ábui bikañgá "u" ä bimep y'émun éte. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

Dulu, kúlu,

èdúdú, ñkúkúm,

ndútúu, ñguñgúl

Èfúmúlu, èfúfúp,

ndútúu, fúlú,

súluk, fúfulu

Ndúu, mbúlúk,

kúndúk, ñkulu,

nsúsúk, ñgutubóñ

Õkúkua, ntutúm,

èbubua, mbúbúá,

õdumú, mbubúm

Nê kubuk!

23. Éyõlè ômeñ é ne belan abui bikañgá "u" ñgê ke bimep y'émun éte. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

E tuñulu,

e dutu, e kúbu,

e suu, e dútu, e sü

E fubu, e lúmbu,

e fúbu, e bútúbu, e fuluku

24. Édùñ Ntyõá: ñkóbô Búlu ô bilí ábui mintótán édùñ ntyõá. Ntótán wúá w'á belan èmun "u". Ású na ô tilíi ntótán ôte, bámeta'ane èmun "u" báa "i". Ású bifíá bí á belan ntótán ôte, tilí'i aná:

Fui, akúi, èdúi,

abui, õtúi, ñgui,

ntúi, akêkúi, ñkúleñgui

25. Éyõlè ômeñ é ne man ä èdùñ ntyõá. Ású bive'án, tilí'i ámeñ díná:

E lúi, e kúi, e túi

Kelê kúi miñkêñe!

26. Bí á yem fe náa bifíá b'iziñ yà ñkóbô Búlu bí bilí ntótán èziñ w'á funan ntótán "k". Wo tili ntótán ôte õ bela'an õmven. Mintótán míte mí á tõñ èkañgá "u". Ású bive'ela'a bífíá y'été, tilí'i aná:

Tú'a, su'ú,

ndu'á, e kú'úbu

M'a kômbõ dí ndu'á dên.

M'a káte tú'á lí safía. Fa jam é ntóo ntuk.

27. Ñg'éfíá j'á man ä "uk" ñgê k'èmep yà ékañgá "u", ñgê wo belan èfí'éte ôbêm été, folê ékañgá "k" ä õmven. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:

E suk,

àkùk, njùk, ntuk

Kelê su' élé sa.

Kelê telé mbe' ákù'ú ndá.

Aka'á njú' ô bilí ma. Nanê aa kon.

Amú me bilí ntu'ú fa, m'a káte tú'á lí safía.


Mimfèfè Bífíá

édú'ús (abui: bidú'ús): umlaut

édú'ús-ôfut (abui: bidú'ús bí áfut): umlaut accent/accent umlaut

èkpwukpwut (abui: bikpwukpwut): circumflex/circonflexe

èkpwukpwut-ôfut (abui: bikpwukpwut-áfut): circumflex accent/accent circonflexe

èmep (abui: bimep): variant(e)

èmun (abui: bimun): vowell/voyelle

mván (abui: memván): grave

mván-ôfut (abui: memván-m'áfut): grave accent/accent grave

õfut (abui: afut): accent

ômeñ (abui: ameñ): verb(e)

õvíám (abui: avíám): acute/aigu

õvíám-ôfut (abui: avíám-áfut): acute accent/accent aidu


Ñnamba YouTube