1. Bí á ye'é mevál yà ê tili ñkòbô Búlu. Bí táté ya ê ye'é bikañgá "a", "b", "d", "e", "f", "g", "h", "i", "j", "k", "l", "m", "n", ä "ñ". Bí ye'é ya ê fe abe mendem mê ntilán m'èziñ. Bí á zu ye'é èkañgá "o".
Bí tame ye' ékañgá "o". Tilí'i aná:
O, o, o. O, o, o
2. Èfíá é ne man ä èkañgá "o". Ású bive'ela'a, tilí'i bífíá bi:
Abo, fío, abo,
Fío, abo, fío
3. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:
E bo, e ko, e mo
4. Éyoñ jíná, tilí'i ábêm diná:
B'á bo jé ê ndá jam?
Dên, bí á mo ê ndá jé.
Kále jam j'a bo mbamba jam.
5. Èfíá é ne bi ékañgá "o" été. Ású bive'ela'a, tilí'i bífíá bí:
Èkon, ñgon, ñnoñ,
ñkon, ñgol, bikon,
ñgom, afom, èbom
Ndok, añgon, meñgom, ñgobé
6. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:
E kok, e jom,
e fol, e kon, e kolè
7. Éyoñ jíná, tilí'i ábêm diná:
Kelê ko' ê bidí.
M'a ke jom ê kále jam.
Me bilí ábé; nanê aa kon.
Me bil'ábé; nan'ä kon.
8. Èfíá é ne bi ábui bikañgá "o". Ású bive'ela'a, tilí'i bífíá biná:
Ndoñgo, añgomo, ndobok
9. Èyõlè ômeñ é ne bi ábui bikañgá "o". Ású bive'ela'a, tilí'i ámeñ díná:
E doo, e koo
10. Avál anê bímun bivók ("a", "e", ä "i"), émep jíá yà ékañgá "o" j'á belan mvàn-ôfut. Ajô te, tilí'i aná:
Ò, ò, ò. Ò, ò, ò
11. Èfíá é ne belan èkañgá "ò" été (ñgê k'áman éfíá). Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Akò, abòk, énòñ,
ñkòl, akòñ, èbòl,
akòn, èlòk, ñgòn,
abòm, ñgòmbàñ
12. Avál anê bímun bivò' bí ye'é ya, èmune "o" é ne belan õvíám-ôfut. Ajô te, tilí'i aná:
Ó, ó, ó. Ó, ó, ó
13. Éyoñ jíná, tilí'i bífíá bíná:
Mó, dól, fóm,
bón, fóñ, njóñ,
món, aló, kóm
Èlóñ, mbóm, nlóñ,
abóñ, ñkóñ, èmóñ,
èdók, abóm
Ndók, mfóndé
14. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:
E kón, e lón,
e bók, e kóñ, e fón,
e lóñ, e kólé, e dóm
15. Éyoñ jíná, tilí'i ábêm diná:
Èfílá j'á dóm.
Kelê kón mfin.
Dên, bí á ke kólé ñgòn.
Keláne kón mimfin ê ndá jam.
Ébé jiná é ne èdók.
Ébé jin'é n'èdók.
Kelê báa áló ê mbé.
Me be'ê món ä mó mam.
16. Avál bí ye'é ya bímun bivók ("a", "e", ä "i"), èkañgá "o" é ne belan èkpwukpwut-ôfut. Ajô te, tilí'i aná:
Ô ô, ô. Ô, ô, ô
17. Èfíá é ne bi èkañgá "ô" été. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Fôl, jôm, fôn,
ñkôñ, abôm, ñkôm
mfôm, ñkôk, ndômán,
kôn, akôl, abôk, ñnôm, dômbá,
18. Éyoñ jí, tilí'i ámeñ díná:
E lôk, e bôk,
e bôn, e jô, e bôlé
19. Éyoñ jíná, tilí'i ábêm diná:
Bí á ke álôk.
B'á k'álôk.
Me be'ê jôm jíá.
B'á bo jé ê ndá jôé?
Móne kále jam a bilí fôl ábo.
20. Èfíá é ne man ä èkañgá "ô". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Ajô
Akô! Akô! Akô!
21. Õfut õfê émun "o" j'á belan é ne abú. Ajô te, tilí'i aná:
Õ, õ, õ. Õ, õ, õ
22. Èfíá é ne káa ä èmun "o". Éyoñ èfíá j'á káa ä èmun "o", tilí'i èmun éte ä abú ôfut, náa "õ". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Õbàk, õbé, õbaé,
õbàn, õkala, õlé,
õbam, õkàñ, õkáé
23. Èfíá é ne bi émun "õ" átáta'a, été, ñgê k'áman éfíá. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Èfõk, ñgõm, akõn,
ñkôndá, mbõman,
èbõm, ñkôk, ñnõm,
õlám, èbõk, añgõñ,
Aañgõ'é, äñgõ'é,
24. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:
E bõñ, e kõm,
e bõm, e kõlè,
e bõman, e ñgõmelan
25. Éyoñ jí, tilí'i ábêm diná:
Kelê kõm ájô diná ábá.
Mí mbá'a bõm ê ñgom dên!
Bí á ke bõñ ê mìnlóñ míbáé.
Me ñgá kõlè kále jam mfóndé.
26. Èfíá é ne bi ábui bimep ê yà émun ê "o". Ású bive'ela'a, tilí'i bífíá bi:
Ñkóñgó, ndó'o, ñkóbô,
bõmbõ, jôñgôlô, fôfo,
èkôndôk, ñkõkòn
Koó-koó, bóñgô,
ñgóndõ, èbõbolo,
fôndô, õbõm, ndôlõ
Mbôlô, koó, môo,
mómo, kolô, õlòñ,
móñgô, õkõñ, õfôfoé
Ndobok, ndoñgo, ndómbó,
áñgõndô, ñkõkôm, èñgôñgól, ndalebõbõ
27. Éyoñ jíná, tilí'i mêjô maná:
Móñgõ a ne fek.
Móñg'a ne fek.
Mô aa dí. Môo ä di.
Môo ä dí mfíáñ.
28. Éyoñ jíná, tilí'i ámeñ díná:
E lóo, e jôo, e kóo,
e bôo, e kôlô, e lõbõ,
e fôlô, e bô'õ, e kóbô
E mómbõ, e fõmbô,
e kômbô, e bo'olõ,
e bo'obô, e bômbô, e ñgônôbõ, e la' ôfôfoé
29. Éyoñ jí, tilí'i mêjô ma:
Aa ke kõm ájô b'á kobô ábá.
Kel'áne kõm ájô diná ê nlam.
Kelê fombõ ê jôm b'á bo ê ndá jam.
30. Bí á tê/kê yêne n'èfíá é ne káa ä èmun "õ". Éyoñ èfíá j'á káa ä èmun "o", tilí'i èmun éte ä abú-ôfut, náa "õ". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Õlò, õkòn, õbàñ,
õdóñ, õjam, õbíák
31. Èyoñ èfíá j'á káa ä "õ", ñgê wo belan èfí'éte átáta'a ôbêm, tilí'i èkañg'éte náa "õ". Èyoñ èfíá j'á káa ä "õ", ñgê wo belan èfí'éte ôbêm été (a) biyoñ b'iziñ (anê ñg'éfíá j'á kpwáa jê é ne õkpwet èziñ), tilí'i èmun "õ" éte náa "õ". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Õkõñ
Ê fími aa õkõñ
Bí á fími mbaé ä õkõñ.
Õbeñ
A a ba õbeñ ábá ä fa.
Aka'á jam! B'á belan mefa mêbàé náa bê ba õbeñ.
32. Èyoñ èfíá j'á káa ä "õ", ñgê wo belan èfí'éte ôbêm été, (b) biyoñ b'ifê (anê ñg'éfíá j'á kpwáa é n'õkpwet èziñ), tilí'i èmun éte náa "ô". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Õkàñ
Ê ke ôkàñ
Kelê ôkañ.
Bí á ke be'e ká ôkañ.
Õlám
Ê ji ôlám
Kelê fombõ ôlám.
Bí á ke ji ôlám áfan.
33. Èdùñ Ntyõá: Bí á yem náa ñkóbô Búlu ô bilí édùñ ntyõá mevál mêvál. Avál dá y'été d'á duñ náa "aé".
Avál áfê yà édùñ ntyõá d'á belan èkañgá "o" (ñgê ke bimep bíé: "ò", "ó", "õ", "ô", "õ", akeêke) ä "é". Ású bive'án, tilí'i bífíá bi:
Kóé, fóé, dóé,
õbóé, abõé, õjóé,
kóé, èkôkóé, ñkóé
Ñkoé, ajõé
34. Éyoñ jiná, tilí'i mêjômaná:
ajô dõé, bidí biõé, fóé jõé, mó mõé
35. Tilí'i ámeñ dí:
E lóé, e fõé,
e kóé, e bôé
36. Ajô "o" aa límítan: Ñkóbô Búlu ô bilí bifíá b'iziñ bí á belane ntótán "o" w'á límítan. Ású biyõlè bí ámeñ bí bilí ntótán w'á límítan, tilí'i aná:
E kooé, e looé,
E kóoé, e booé
37. Éyoñ jíná, tilí'i ábêm diná:
Ká j'a booé.
Món aa kóoè.
Kelê looé móne baá.
38. Ajô "oo" báa "oe": Biyoñ b'iziñ éyoñ "o" ä límítan, A. C. Good a ñgá sa' náa bí tilíi ntótán ôte náa "oe". Tilí'i ámeñ dí:
E koene, e loene
39. Éyoñ jí, tilí'i ê mam má:
B'á loene bíá.
Nanê aa loene ma.
Bí ñgá koene bê áfan.
Aa ke koene bê ê balánda.
40. Bí ye'é ya ê biñgun biziñ: "me", "mí", "bê", "dê", "jê", "bí", akeêke. Èñgun èfê é ne jôé na "õ".
Èñgun ê "õ" é ne beleban ású mõt wo kóboô nyê. Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Õ bôo kôkõô?
Õ ne fó'ó áñgõndô ê ákap.
Õ ne fó' áñgõnd'ákap.
Ê nde õ lõô anê nanê aa dí?
41. Èñgun ê "õ" é ne fe beleban ású jôm wo jôo jê, ñgê ke tít wo jôo je, ñgê k'õnone wo jôo wô.
Éyoñ wo ê belan èñgun "õ", ñgê ntótán y'éñgun w'á bêt, tilí'i wô na "ô". Ású bive'ela'a, tilí'i aná:
Ñkôkòn ô bôo énoñ.
Bí á laa bê nláñ ô n'ábeñ.
Kelê ba nlô ká ô ne ákàñ.
Kelê ba nlô ká ô n'ákàñ.
Mfóndé õ be'ê le ô ne éñgóom.
Mfónd'õ be'ê l'ô n'éñgóom.
Jam é ne fó'ó anê ô lõô ê le.
Jam é ne fó' an'ô lõô le.
Ô mbôo énoñ? Õ bôo kôkõô?
abú (abui: mebú): tilde
èkpwukpwut (abui: bikpwukpwut): circumflex/circonflexe
èkpwukpwut-ôfut (abui: bikpwukpwut-áfut): circumflex accent/accent circonflexe
èmep (abui: bimep): variant(e)
èmun (abui: bimun): vowel/voyelle
èñgun (abui: biñgun): pronoun/pronom
mvàn (abui: memvàn): grave
mvàn-ôfut (abui: memvàn-m'áfut): grave accent/accent grave
õbêm (abui: abêm): sentence/phrase
õfut (abui: afut): accent
õkpwet (abui: akpwet): auxilary/auxiliaire
ômeñ (abui: ameñ): verb(e)
õvíám (abui: avíám): acute/aigu
õvíám-ôfut (abui: avíám-áfut): acute accent/accent aigu
e sak: to suggest/suggérer