Mfasán - Asôé

Èmek

Õsôé ô ne jôm yà mendím m'á len ètám ê vôm éziñ, anê áfan. Saáke mõt èziñ ñnye a a tíndi ñgê ê dutu ê mendím y'ôsôé.

Abui ásôé d'á tátè ê vôm abôm mêkó' mê né, ê ñkōl. Éyoñ ôsôé w'á táté nálè, mendím m'á ke m'á len, akêkui ôsôé w'á ye tôban õsôé ôfê ñgê ke w'á ye tôban ètam ñgê ke máñ.

Mam m'èziñ bí á yiane yem mfá'á y'ásôé. Õsôé ô bil'átáta'a, nyúl, ènòñ, bibu'á (ñgê ke bitun), aa aman. Ê mam bí á yiane táté yem mê ne:

Abôndôñ (ñgê ke ndõñ) é ne ê vôm ôsôé w'á táté. Atáta'a y'ôsôé d'á dañe bo ézêzañ mêkók, ê ñkõl.

Njõmesõ è ne ê zen ôsôé w'á tõñ, atáté ábõndõñ akeêke.

Ê jõmõsõ a ne éyoñ mõt a ê wulu ôsôé, anê atáté (ôsô-ákôé) a kele e ñkè (ôsôé- ñkè) ("e jõmõsõ" a ne ê fe ñgê mõt a ne ôsôé-ñkè a kel'ôsôé-ákôé).

Asuán é ne ê vôm ôsôé w'á tôban õsõé ôfê, ñg'ètam, ñgê máñ.

Ñkôn ô ne sí é nê zañe asôé ábáé.

Ñkoñ ô ne ê vôme asôé ábàé d'á tôban.

Bitun Aa Mefáse Ya Ôsôé

Amú ôsôé ô ne ètúá ñgúmb'ététèa, ô bilí betaa bê mam m'èziñ. Avál anê môt'a binam, õsõé ô bilí éyõlè. Õsôé ô bilí ñgul:

Abul ê ñgul: Amú ôsôé ô bilí ñgul, bôt bê ne daé (ñgê ke ê dutu édaé été). Ñgul étê j'a volô fe náa bôt bê wulúu ôsôé bê bela'ane èlèlé, biál, akk. Ñgul õsôé j'a bo fe náa õsôé èziñ ô ne bi betaa be kòs ñge ke betaa betít b'éziñ, aa benyó
Ñgul ya e nsísim : Ê bôt bê bilí (ñgê ke b'á kañ) Zambe ya Ôsôé, b'á bo bisulán aa mebô' mefê (éyoñ mintáñán mí ñgá zu mesí máñgán (Egypte, Sudán, Libí, Ethiopie, akk), bê ñgá tem náa bemvámbá báñgán bê mbê bê dup bõt ôsôé náa bê vôn móñgô (náa bê kômesáne móñgô asú ényiñ aa ê zu nyiñ; ajô te éyoñ bê ñgá tili Mféfé Testament, ê nde bê ñgá kõ'õlane nduán (mbatízõ) été). Ñgule nsísim ya ôsôé j'a volô fe bôt náa be bo mebiañ (mbamba mebiañ aa mbíá mebiañ)

Bí á yiane taté yeme bifíá b'iziñ bí á tinane asôè:

Mfôm ôsôé ô ne ñkôte sí ê fefêl õsôé:

Abôñ é ne ètun èziñ bõt b'á telé mfá'á ôsôé. Môt'a binam ñnye aa té abôñ. Mõt a ne ván, a ne té, a ne kõm, abôñ dé. Mõt atê aa kat ê vôm abôñ dé d'á káa aa ê vôm d'á man. Abui bõt bê ne fe té aa ba'ale ábôñ.

Ê ábôñ, mõt a ne woban. Ésaá món a ne vôn (ñgê ke ê kõm) món'a fám wèé. Nyiá món a ne yê'êle món wèé anê b'á wóban, anê b'á lôk, akk.

Fís é ne abõm mêkók (é ne ê fe bi ê bitun bílé) ôsôé zàñ ñgê ke éfa jíá. Fís é ne ndá ású kòs j'á nye'e vôm ya ê wo'on. Abui biyoñ, fís è bilí mie (ê môt a nêe je).

Fís é ne mevále mevál. Fís é ne kômeban étám. Mõt a ne ván avále fís éte. Ê bõt bevó' yà nlam, b'á ye yem náa kala-sí kale-ka ñnye a nêe fís éte.

Mõt (á dañe dañ miñgá) a ne bô'ô fís. Ajô te, mõt atê, ñgê ke miñgá atê ñnye a nêe fís éte.

Õsôé-ákõé: Eyoñ õ têle ôsôé zàñ, akõé é ne éfa mendím m'á so m'á zu kúi ê mebo môé. Eyoñ ô ne ê mfôm ôsôé, ñgê õ wuá ôkáé-élé mbó-ñnôm wôe, ñg'ôkáé ô kêlê wo mbó-ñgál, ô yemê na õsôé-ákõé ô ne wo ê mbó-ñnôm; ñg'ôkáé ô túp wo, ô yemê na õsôé-ákõé ô ne wo ê mbó-ñgál.

Õsôé-Ñkè ô ne éfa mendím y'ôsôé m'á siliki. Ñg'ô wuá ôkáé-élé ôsôé, ôkáé ôte w'á ye ke ôsôé-ñkè.

Kíndík = Mili: Kíndi'é ne ê fefêl õsôé, teke mendím. Ê kíndík, mõt a ne wo'on. Mõt a ne kõmesan món súsu'a náa b'á zu nyê yê'êle jôm éziñ ñgê ke e vôn (e "kõm") ê nye.

Õsôé-yàt (kíndí'í-yàt): Éyoñ õ têle ê kíndí' õ fombô' ôsôé, õsôé-yàt ô ne kíndí'í ya ê yát.

Ndelé è ne ñgul ya mendím y'ôsôé m'á len. Ndelé é ne ñgul mevále mevál amú asôé d'á selan.

Mevále M'Ásôé

Asôé é ne mevále mevál. Asôé éziñ é ne ávále di:

Õtõtõñ (abui: atõtõñ) ô n'aka'á mon'ôsôé. Õtõtõñ ô ne bo ndam zõñga jiá ñgê tyôtyoé nalé. Ndelè jèé è ne fe tyôtyoé. Õtõtõñ ô bilí ve bonê bekòs: mva'a, síná, kátá. Ô ne fe bi bone bê nyó.

Abui betaa asôé d'á káa an'átõtõñ (õsôé w'á nên anê w'á bámetán aa asôé áfê).

Õtõñ (abui: atõñ): Õtõñ ô ne mon'ôsôé. Ô ne ndam bèbè zõñga jiá ñg'ébáé (ve teke dañe ndam ètê). Mendím y'ôtõñ m'á len õteêtek. Nál'a ne náa ndelè y'ôtõñ é ne sí.

Bí ne jô n'õtõñ ô n'anên aa õtôtõñ. Abui betaa asôé d'á káa an'átõñ.

Ndõñ: Ndõñ é ne õsôé ô ne ôbe'ebêk ô lõte õtõñ ê ndam. Mendím yá ndõñ m'á len e fe mon'ávôl. Nal'a ne náa ndelé ya ndõñ j'a dañ nyíi ôtõñ.

Ètam (abui: bitam): Ètam é ne éyoñ mendím m'á sá'ábe. Bõt be ne bo fe avál mam b'á bo õsõé ñgê ke õtõñ: bê ne jók, bê ne wóban, bê ne vône món, bê ne bo e bisulán, bê ne yóp, bê ne lôk, akk. Bitam bí ne mevále mêbáé:

Ètam Ê Yà Ôsôé: Ètam é ne kômeban aa mendím y'ôsôé. Bitam bíte bí ne mevále mêbáé:
- Ètam é ne kômeban étám. Nál'a ne náa éyoñ mendím y'ôsôé m'á suan e vôm éziñ, m'á sá'ábe, m'á mialan. Eyoñ éte énoñe ya mendím ya vôm ate j'á nên aa ndamé. Biyoñ b'iziñ, õsôé w'á sú'u. Biyoñ b'iziñ, õsôé w'á ke ôsú
- Bõt be ne kõm étam. Nál'a ne náa bõt bêbíén b'á ndamé õsôé ê vôm éziñ
Ètam Teke Õsôé: Mõt a ne kõm étam ê nd'été ñgê ke ê nseñe ê ndá jèé. Mõt émíén aa yiane futí mendím ávál étam éte

Èlobé (élobi): Èlobé é ne ê vôm ábui mendím m'á bámetan aa bilé, bilók, akk. Èlobé é bilí abui mbotok. Ajô te bõt bê ne bo ê mam m'éziñ ve saáke ê mam mêse b'á bo ôsôé.

Èbatá (Èbaták): Èbatá'é ne vôm mendím mê ne étám. Èbatá é ne kômeban éyoñ mveñ j'a tê/kê nóñ, mendím mê manê jáé ébé éziñ.

Bifata Mam Ya Asôé

ékôt:

ñkek = ñke'ôsôé

asôk

ñkõn

Ndôn é ne éyoñ ôsôé ô bilí mendím a lôte abim mendím ôsôé ôte ô wô'ô táme bi. Ndôn é wô'õ taté éyoñ betaa mveñ j'a noñ. Eyoñ mveñ é mane ya, ndôn é ne tabe abe melú, akekui j'á ye man, õsôé ô betá búlan ane ô wô'ô bo.

Mbal: ô ne mon'ôsôé w'á kômeban éyoñ ndôn j'á boban. Mbal w'á jañ éyoñ ndôn é mane ya.

Mimféfé Bífíá

abul: physical/physique

e daé: to create or produce electricity/causer ou créer de l'électricité

édaé: electricity/électricité

e vôn: to initiate somebody/initier quelqu'un