Bifíá Yà Ê Síli Táñ

Ñkóbô Búlu ô bilí bifíá b'iziñ mfá'á yà sili táñ. Nsílí táñ ô tií aa avál avé jôm j'á líti abui.

A... Dáñembé?

Ñg'éfíá yà ábui j'á tátè aa "a", éfiá j'á síli táñ é ne dáñembé. Bive'ela'a bí ne:

õsôé => Asôé: Asôé dáñembé é ne ê njóñ Ebolewo'o - Lolo?

("How many rivers are on the road from Ebolowa to Lolodorf?"/"Combien de rivières existent sur la route Ebolowa - Lolodorf?")

õnòn => Anòn: Bía nanê aa bobêjàñ bêsaman bí n'áfúp. Õnòn wúá ô têbê ya ê mõt áse étúl ése. Nál'a n'anòn dáñembé?

("My mother, my six brothers (sisters, if the talking person is a woman) and I are in the farm. If a bird lands on each of our shoulders, how many birds are there?"/"Ma mère, mes six frères (soeurs, si la personne qui parle est une femme), et moi sommes au champ. Si un oiseau atterrit sur chacune de nos épaules, ça fait combien d'oiseaux?")

õkòn => akòn: Zá áka'á ntutúmê món Éñgamba a bilí di? Akòn dáñembé mõt wuá a ê yiane kon? Á ntóo náa ñnye a ê kon ntúí, ñnye a ê kon sábiase, ñnye a ê kon tít.

("What's up with Engamba who has a child who is suffering so much? The same child suffers from diarrhea, measles, and fever"/"Engamba a un enfant qui est constamment malade. Cette enfant a en même tempt la diarrhée, la rougeole, et la fièvre.")

B... Báñembé?

Ñg'éfíá yà ábui j'á tátè aa "b", éfíá j'á síli táñ é ne báñembé. Ève'ela'a é ne náa:

kálate => bekálate: Bekáláte awôõm b'á toó bê betê ê tawôlõ. Èñgamba á vaa ê ya ê bekáláte bênyin. Á lí'i ya ê bekáláte báñembé?

("There were ten books on the table. Engamba has removed four of them. How many books are left (on the table)?"/"Il y avait dix livres (posés) sur la table. Engamba en a enlevé quatre. Combien de livres reste-t-il?")

kôé => bekôé: Bí á wô' ábui ê bidùñ bí só'o mbìl. Wo si' a kó na bekôé báñembé bê n'été?

("We can hear some noise from the hole. How many rats do you think are in it?"/"Nous entendons des bruits venant du trou. Combien de rats crois-tu sont dedans?")

miñgá => biñgá: Ndômenyoñ è ñgá lú'ú biñgá báñembé?

("How many wives did your maternal uncle have?"/"Ton oncle maternel avait épousé combien de femmes?"

món => bón: Bebíáé bêlál b'á ke áfúp aa bónê báp. Mbíáé õsú a bilí bón bêbàé. Mbíáé baáa a ne aa bón bênyin. Mbíáé lále a bilí mónê wuá. Bónê báñembé bê nê nsámb'ôte?

("Three parents are going to work at a farm with their children. The first parent has two kids. The second parent is with four children. The third parent has one kid. How many kids are going to the field?"/"Trois parents se rendent au champ avec leurs enfants. Le premier parent a deux enfants. Le deuxième parent a quatre enfants. Le troisième parent a un enfant. Combien d'enfants vont au champ?"

mvú => bemvú: Bí á wô'ô bidùñ átàn. Bemvú báñembé bê nê valè?

("We hear noises from outside. How many dogs are there?"/"Nous entendons du vacarme de dehors. Combien de chiens sont là-bas?")

ñnêñ => beyêñ: Me ñgá yêne bõt e ndá jõé aañgõ'é. Õ bilí beyêñ báñembé wõé?

("I saw some people in your house yesterday. How many visitors do you have today?"/"J'avais vu des gens chez toi hier. Combien de visiteurs as-tu aujourd'hui?")

Bi... Bíáñembé?

Ñg'éfiá yà ábui j'á tátè aa "bi", éfiá j'á sili táñ e ne biáñembé. Bive'án bí ne:

èkañgá => bikañgá: Móne wom a ne jôé na Ntôlõ Èvina Justine Marie Félicité. Nal'a ne bikañgá bíáñembé?

("My son's name is Ahmadou Ahidjo Engolo Rodrigue. How many letters does that name contain?"/"Mon oncle maternel habite '6301 Njoñ Oba'a Mbeti, Ñgalán-Ebolewo'o, Sud, Cameroun'. Cette adresse contient combien de lettres?

jàt => biàt: Wo yi biàt bíáñembé náa ô be'êe ôwõnd'áse nyí?

"How many flat baskets to you need to carry all this peanut?"/"Combien de paniers plats as-tu besoin pour porter toutes ces arrachides?"

èyáñese => biyáñese: Fám báa ñgál bê bilí móne fám wuá aa bóbêbiñgá bêbàé. Anê bê bêse b'á wóban ôsôé, mõt áse a be'ê éyáñese áñgêtêñ. Miñgá áse a be'ê éyañese ê tôé. Nyiá bón á tiñetíi ya éyañese ê nlô wé. Nál'a ne biyáñese bíáñembé?

("A men and his wife have one son and two daughters. While they are bathing at the river, every person has a towel tied to his or her hips. Every femelle has tied a towel to her chest. The mother tied a towel to her head. How many towels are there?"/"Un homme et une femme ont un garçon et deux filles. Pendant que toute la famille se lave à la rivière, chaque personne a une serviette attachée aux hanches. Chaque femme a une serviette attachée à la poitrine. La mère a une serviette attachée à la tête. Cela fait combien de serviettes?")

Bikáñ bíáñebé?

jiá => biá: Bõt ê y'Éfulán bê ñá yia biá bíáñebé éja-mbim?

"How many songs did people from Efulan sing during the funerals?""Les gens d!Efoulan avaient changé combien de chansons pendant l'enterrement?")

Me... Máñembé?

Éyoñ abui d'á jôôban aa "me", èfíá yà nsíláne táñ é ne máñembé. Bive'án bí ne aná:

abo => mebo: Ñgê mõt áse a bilí mebo mêbàé, aa bõt bêtáan bê ne ábá, nál'a ne mebo máñembé?

("If every person has two feet and there are five people in the living room, how many feet are there?"/"Si chaque personne a deux pieds et il y a cinq personnes au salon, ça fait combien de pieds?")

akút => mekút: Bí á wô'ô jó'ójo'o bidùñ. Mekút máñembé m'á lõt ê nseñ ê le?

("We can hear some confusing noise. How many fools are walking out there?"/"Nous entendons des bruits confus. Combien de fous sont en train de passer là-bas?"

jua => mua: Mua máñembé mê nê ê nyúle mõt-a-binam?

"How many joints exist in the human body?"/"Combien de joints existent dans le corps humain?"

Mi... Míáñembé?

Ñg'éfiá yà ábui j'á táté aa "mi", éfiá j'á síli táñ é ne miáñembé. Bive'án bí ne:

nsílí => minsílí: Zá áka'á nju'ú wu? W'a ye síli ma minsílí míáñembé?

("What's going on? How many questions will you ask me?"/"Qu'est-ce qui ne va pas? Combien de questions vas-tu me poser?")

nlô => minlô: Ñgê wo bo kõ'õbulú a bilí bibibi bísaman aa èbibi ése é bilí minlô mílál, nál'a ne minlô míáñembé?

("If you experience a nightmare in which each of six monsters has three heads, how many heads do those monsters have?"/"Si tu fais un cauchemard dans lequel chacun de 6 monstres a 3 têtes, ça fait combien de têtes?")

... Jáñembé?

Ñg'éfíá é n'ású jôm j'á nyoñeban jíá éyoñ ése, éfíá j'á síli táñ é ne jáñembé. Ève'ela'a é ne:

Mfá'á yà kpwet wo kômbõ yám, wo yi fôn jáñembé?

("For the porridge you are trying to cook, what amount of corn do you need?"/"Pour la bouillie que tu veux préparrer, quelle quantité de maïs as-tu besoin?")

Táñ áyá?

Ñgê wo síli nsílí táñ ya ê tinane moné, wo yiane belan "táñ áyá". Ève'ela'a é ne náa:

Me bilí moné bakútu bêlál aa mintet mínyin aa mewôm mêtáan (3450). Ñgê me kôlé wo akútu dá aa ntet wúá aa mewôm mêbàé aa ètán, m'a ye lí'í me bilí táñ áyá?

("I have three thousands, four hundreds, and fifty francs. If I lend you one thousand, one hundred, and twenty five francs, how much will I have left?"/"J'ai trois mille quatre cents cinquante francs. Si je te prête mille cent vingt cinq francs, combien me resterait-il?")

Ô ne ê fe belan "táñ áyá" éyoñ wo kômbõ síli nsílí yà ávále táñ ése.

Mimfèfè Bífíá

ajôntõm (mejôntõm): (general) rule/règle (générale)

e be'ele: to decide/décider

: vowel/voyelle

: shortcut