Biwútye' Ê Yà Ôyêm
Èmek
Ôyêm (môt-a-binam, tít, õnòn) ô bilí mevál m'ézin w'á wún éyoñ ôyêm ô tye'e ya jôm éziñ. Nal'a ne náa ôyêm w'á yíli ñgê jômê w'á tê/kê tye' é ne mváé, abé, ñgê ke tekee ñgúmba áválê yà ê yíli.
Éwútye' èziñ é ne náa bõt b'á kañese náa éwútye'e-sí èwútye'e-ka é n'anô-si anô-ka. Éve'án é ne náa bôt b'á bút éwútye'e ê ñkô' ávále dá. Biwútye'e b'iziñ bí tií aa ê mõt a a tê/kê tye'e jôm j'á tê/kê nye bètèban ôyem. ("Les adjectifs utilisés pour les sensations de la langue humaine pour les liquides/Words used for tongue sensations on liquids")
Bifíá b'iziñ ê yà biwútye'e bí ne:
ézezek: sweet/sucré
Èdáé yá ézeze' é ne ñkôk:
Nál'a ne náa ñkô' ñwô bí á dañe símesane ású jôm é n'ézezek. B'á kôme fe abui mênyú mê n'ézezek.
fík (éfiá jiná é ne mfá'á ya bibumá bilé) = juicy (used for fruits that contain juice)/juteux (utilisé pour les fruits qui ont du jus: orange, mangue, mvut, etc)
Bibumá mbíe bí á dañe bo fík. Bive'ela'á bibumá y'été bí ne ndó'o, mvùt, õfumbí, akeêke.
sàñ: Èdáé yà sàñ é ne ñgombàñ:
Éyoñ jôm éfê é bilí éwútye'e éte, bí á jô na jôm éte é ne sàñ. Mvùt è ne bo ê sàñ. Õfumbí ô ne bo ê sàñ.
sun: rotten/pourrit
Bídí môt aa tê/kê yám bí ne mváé éyoñ bí ndeme bé. Ve ñgê bidí bí tabê ê vôm à ne éñgêñgêñ, bidí bíte bí ne ndáman. Bidí bí ne nyum abé, vedá bí á nyoñe fe mbía éwútyek. Èyoñ éte b'á jô na bidí bíte bí ntóo sun.
ényan: pepperish/pimenté(e) ou qui pique á la langue
Èdáé yà ényan é ne ndôndõ (ñgê ke ôndôndõ).
Jôm é n'ènyan éyoñ j'á dí'i õyêm:
Binjēñ ê y'ényan bí á tyéndé. Vedá énjēñ ê y'ényian é ne fe tyéndé aa mõt. Nál'a ne náa jôm èziñ é ne bo ábui ényan ású mõte wuá (táme dômê ñkêñêlé món ñgê môt a ê kon). Jôm èziñ é ne fe bo tyôtyóé ènyan ású mõte wuá ñgê ke tek'ènyan ású mõt mfê. Táme dômê mõt a a tê/kê nyú ábui bílám te náa a a zu nyú jôm é n'ényan.
Ê jôm j'á dañ ényan é n'õ ôdôndô:
Ê bõt b'á fu'u menyú bé ne fe bête ényan énjēñ b'á yi.
ayõl: bitter/amer
Ayõl é ne éwútye'e jíá yà biwútye'e bí á bo náa mõt á wútan asú:
mváé: good (the word "mváé" is used for anything the tonge enjoys)/bon (Le mot "mváé" est utilisé pour toute chose que la langue juge bonne
B'á jô na jôm é ne mváé ñg'ôyem w'á nye'e jôm éte.
éyeyok: being sweet to taste/bon gout á la langue
zám: Éfiá zám j'á beleban éyoñ môt aa te/ke sòn jôm ya e nyú. Nal'a ne náa môt ñnye a e bo na éleñ é bo zám.
ayôñ: hot/chaud
avóé: cold, cool/froid
Mimféfé Bífíá
e bút: to describe/décrire
e dôm: to consider/considérer
èdáé (abui: bidáé): reference/référence
ènjēñ (abui: binjēñ): degree/dégré
éleñ: liquid/e
e wún: to react/réact
ôtyetyek: a taste/gout